| Kanuni Dayanak |
Türk Ceza Kanunu Madde 157 ve 158 |
Türk Ceza Kanunu Madde 155 |
| Tanımı |
Hileli davranışlarla mağduru aldatıp, onun veya bir başkasının zararına haksız kazanç sağlama. |
Kendisine emanet edilen veya koruma yükümlülüğü altında bulunan malı veya yetkiyi, sahibinin rızasına aykırı şekilde kullanarak haksız kazanç sağlama. |
| Hukuki Konu |
Malvarlığına karşı işlenen suçlardan biridir. |
Malvarlığına karşı işlenen suçlardan biridir. |
| Mağdurun Rızası |
Fail, mağdurun hile ile alınmış rızasını kullanarak malı elde eder. |
Fail, mağdurun rızasıyla malı alır; ancak daha sonra bu rızaya aykırı hareket eder. |
| Malın Edinilme Şekli |
Mal, hile veya aldatma sonucu mağdur tarafından failin tasarrufuna bırakılır. |
Mal, başlangıçta hukuka uygun olarak failin kontrolüne geçmiştir, ancak kötüye kullanılmıştır. |
| Hile Unsuru |
Suçun olmazsa olmaz unsurlarından biridir. Hile yoksa dolandırıcılık suçu oluşmaz. |
Hile bulunmaz; yalnızca güvenin kötüye kullanılması söz konusudur. |
| Güven İlişkisi |
Mağdur ile fail arasında önceden bir güven ilişkisi olması gerekmez. |
Mağdur ile fail arasında güven ilişkisi gereklidir. |
| Zararın Ortaya Çıkışı |
Mağdur, kandırıldığı için kendi rızasıyla malı failin tasarrufuna bırakır. |
Mağdur, malını zaten hukuka uygun şekilde failin zilyetliğine bırakmıştır, ancak mal kötüye kullanılır. |
| Eylem Şekli |
Fail, mağduru aldatarak onun malını kendisine geçirtir. |
Fail, zaten elinde bulunan malı veya yetkiyi amaç dışında kullanır, geri vermez veya zimmetine geçirir. |
| Zararın Kaynağı |
Hile sonucu mağdurun hatalı tasarruf yapması nedeniyle zarar doğar. |
Mal, başta hukuka uygun olarak verilmiştir; ancak fail bu malı kötüye kullanarak mağdura zarar verir. |
| Şikâyete Bağlılık |
Re’sen soruşturulur, şikâyete bağlı değildir. |
Şikâyete tabidir. Ancak nitelikli hallerde (TCK 155/2) re’sen soruşturulur. |
| Cezası |
Basit dolandırıcılık (TCK 157): 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası.
Nitelikli dolandırıcılık (TCK 158): 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezası. |
Basit güveni kötüye kullanma (TCK 155/1): 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
Nitelikli güveni kötüye kullanma (TCK 155/2): 1 yıldan 7 yıla kadar hapis ve adli para cezası. |
| Nitelikli Halleri |
– Kamu kurumlarını araç olarak kullanmak
– Dini inanç ve duyguları istismar etmek
– Kişinin içinde bulunduğu zor durumdan yararlanmak
– Bilişim sistemlerinin kullanılması
– Tacir, şirket yöneticisi veya kooperatif yöneticisi olarak işlenmesi (TCK 158) |
– Hizmet nedeniyle güvenin kötüye kullanılması (örneğin çalışan, işverenin malını zimmetine geçirirse)
– Meslek, sanat veya ticaretin sağladığı kolaylıktan yararlanarak işlenmesi (TCK 155/2) |
| Örnek Olaylar |
– Sahte kimlik veya belgelerle kredi çekmek
– Oltalama (phishing) yöntemiyle mağdurun banka bilgilerini ele geçirmek
– Sahte bir ilanla mağdurdan kapora almak |
– Kira sözleşmesiyle alınan bir aracın satılması
– Emanet edilen paranın kişisel harcamalar için kullanılması
– Şirket kasasındaki parayı zimmetine geçirmek |
| Yargıtay İçtihatları |
Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 2019/5675 K.
“Hileli davranışla mağdurun rızasını alarak malı temin etmek dolandırıcılıktır, ancak mal önceden failin eline hukuka uygun yollarla geçmişse ve kötüye kullanılmışsa güveni kötüye kullanmadır.” |
Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2020/6721 K.
“Kendisine hukuka uygun olarak teslim edilen bir malın, sahibi tarafından geri istenmesine rağmen iade edilmemesi güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur.” |
| Doktrinsel Görüşler |
Prof. Dr. İzzet Özgenç: “Dolandırıcılık suçunun en belirleyici unsuru hiledir. Hile yoksa suçun unsurları oluşmaz.” (Ceza Hukuku Genel Hükümler, 2022) |
Prof. Dr. Veli Özer Özbek: “Failin başlangıçta meşru olarak elde ettiği malı kötüye kullanması güveni kötüye kullanmadır; ancak malı alırken mağduru kandırmışsa dolandırıcılığa dönüşebilir.” (Türk Ceza Hukuku, 2023) |
Leave A Comment