Siber Zorbalık Nedir ve Yasal Süreci

İnternet kullanımının yaygınlaşması sonucunda, sosyal ağların hayatımıza iyice entegre olduğu bir dönemdeyiz ve bu durum hayatımıza daha kolay bir haberleşme ve iletişim gibi olumlu şeyler katmasının yanında maalesef siber zorbalık  (linkte Ankara iş ortağımızın linki) eylemlerini de yaşantımızın bir gerçeği haline getirmiştir.

Siber zorbalık kavramından önce gelen bir kavram olarak zorbalık kavramına bakacak olursak; güç dengesizliği yaşayanlar arasında zarar vermek amacıyla güçlü olanın zayıf olana karşı ısrarlı saldırgan davranışıdır. Siber zorbalık; yüz yüze görüşme yerine internet ve sosyal ağlar da dahil olmak üzere elektronik veya dijital medya aracılığıyla başkalarına rahatsızlık vermek veya zarar vermek amacıyla bir bireyi veya grubu aşağılamak, aşağılamak, aşağılamak, taciz etmek, tehdit etmek, şantaj yapmak, dışlamak ve gücendirmek. Yüz yüze (face to face) zorbalık, bu tür davranışlar için kullanılan genel terimdir. Çevrimiçi bir ortamda zorbalık, geleneksel zorbalıktan daha az zararlı olarak görülse de, siber zorbalık sonucunda birçok insanın kendisine veya çevresine zarar verdiğini, yapmak istemediği bir şeyi yapmaya zorlandığını ve hatta intihar ettiğini fark etmek önemlidir. Bu özenle hazırlanmış yazıda yer yer Ankara iş ortağımız Avukat Nasuh Buğra Karadağ’dan faydalanılmıştır. Ankara iş ortağımız ve irtibat için buraya tıklayabilirsiniz.

Siber Zorbalık Fiillerinin Artmasına Sebep Olan Kıstaslar

Çevrimiçi olmanın göreceli rahatlığı ve kullanıcıların gerçek kimliklerini gizleyebilecekleri fikri, siber zorbalığın artmasının ana nedenlerinden biridir. Ancak asıl etkenin internetin ve online ortamın (sosyal medya platformları gibi) yaygınlaşması olduğunu söylemek yanlış olur. Çünkü sosyal becerilerin yeterince gelişmemiş olması, düşük benlik saygısı, uygunsuz davranışların rol modelleri, saldırganlık, sağlıksız ebeveyn-çocuk iletişimi, umursamazlık ve kontrolsüz internet kullanımı gibi faktörler siber zorbalığın başlıca nedenleridir. Aslında siber zorbalık davranışlarının çoğu incitme arzusuna dayalıdır ve bu arzunun arkasında öfke, düşük özgüven ve hayal kırıklığı gibi duygular vardır. Sonuç olarak, kişisel farkındalık olmadan sosyal medyanın yaygın kullanımı siber zorbalığın artmasına neden olmuştur.

Örnek vermek gerekirse, siber zorbalığa maruz kalan bireyler ve özellikle çocuklar bir takım ruhsal etkilenmelere maruz kalıyor. Kimilerinde öfke, kimilerinde hayal kırıklığı, kimilerinde özgüven eksikliği veya hepsi birden oluşabiliyor. Bunun sonucunda da meydana gelen bu öfkelerini kontrol altına alamadıklarında, bir yansıtma zorunluluğu içinde olabiliyorlar ve maalesef siber zorbalığa maruz kalan bireyler ve özellikle çocuklar, bir süre sonra siber zorbalık yapmaya başlıyorlar. Tabi şunu da belirtmek gerekir ki, sosyal medyada olumsuz örnek oluşturabilecek içerikler daha fazla ilgi görmesi nedeniyle daha hızlı yayılıyor. Bunun sonucunda da bir süre sonra bu tip içerikleri gören bireyler ve özellikle çocuklar için anormal olan davranış ve sözler normalleşmeye başlıyor. Örnek vererek açıklamak gerekirse; bir veya birden fazla kişiye sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle hakaret eylemleri, cinsel içerikli olanlar da dâhil olmak üzere her türlü taciz mesajları, kişilerin fotoğraflarının izin alınmadan rencide edici bir şekilde paylaşılması veya alay konusu olacak şekilde üzerinde değişiklikler yapılması gibi zararlı eylemler maalesef bazen özellikle yetişkin olmayan bireylerce normal hatta gülünç karşılanabiliyor. Bu tip nedenlerle de çocuklar ve ergin olmayan bireylerce eğlenme ve ilgi çekme amacıyla siber zorbalık ve benzeri davranışlar sıklıkla sergilenmektedir.

Siber Zorbalık ile Mücadele Kapsamında Yasal Olarak Yapılması Gerekenler

Hukuki işlem başlatılabilmesi için ilk yapılması gereken siber ortamdaki saldırıya ilişkin eldeki kanıtlarla duruma göre ilgili mercilere suç duyurusunda bulunmak veya şikayette bulunmaktır. Kanıt toplama yalnızca URL’ler, ekran görüntüleri ve mevcut ses ve video kayıtları aracılığıyla tamamlanabilir. Ayrıca soruşturma sırasında güvenlik güçleri savcılığın talimatıyla gerekli delilleri toplamak zorundadır. Ancak taraflarca sunulan veriler ön delil niteliğinde olup, veriler üzerinde tahrifat yapılabilmesi nedeniyle doğrulama için emanet hizmeti sağlayıcısından veri doğrulama talebinde bulunulması gerekmektedir. Araştırmalara göre hakaret yoluyla siber zorbalığın, siber zorbalığa maruz kalan kişilerde depresyon ve öfke gibi bazı psikolojik değişikliklere neden olduğu biliniyor. Bu süreçte siber zorbalığa maruz kalanlar, zorbalara karşılık veriyorlar ve mevcut bir siber zorbalık eylemi bir anda karşılıklı hakarete varabiliyor. Bunun sonucunda da yasal süreç açısından siber zorbaların lehlerine bir durum yaratılmış oluyor. Ancak her ne olursa olsun işbu konularda ihtisas sahibi bir avukatla yol almanız size ileride öngörülmesi güç katkılar, faydalar sağlayacaktır.

Siber Zorbalık İçeriğinin İnternetten Kaldırılması İçin Yapılması Gerekenler

Kişilik haklarının ihlali veya benzeri özel hayatın gizliliği ihlalleri internet ortamındaki bazı yayınlardan kaynaklanmaktadır. Bu gibi durumlarda, mağduriyetin etkisini azaltmak için cezai işlem veya şikayetlere ek olarak, duruma göre söz konusu yayına erişimin engellenmesi veya içeriğin silinmesi için bir prosedür başlatılmalıdır. Kişi haklarının ihlali nedeniyle erişimin engellenmesi için sulh ceza hâkimine dilekçe vererek içeriğe erişimin engellenmesini talep edebilir. Bu başvuruların en geç yirmi dört saat içinde duruşmasız karara bağlanması gerekir. Ayrıca internet üzerinden yapılan bazı yayın veya yayın içeriklerinin kişinin özel hayatının gizliliğini ihlal etmesi halinde, bu içeriğe erişimin engellenmesi tedbiri için doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na başvurulabilir. Yeniden tekrar etmekte fayda görüyoruz en kapsamlı ve doğru gidişatı ise yine avukatınızla yapabileceğinizi unutmamanızı tavsiye ederiz.

Özel Hukuk Alanında Zararın Giderilmesi Adına Yapılması Gerekenler

Özel hukuk alanında da; kişilik hakları ihlalinin önlenmesi, yapılan saldırının ve etkilerinin sonlandırılması ve saldırının hukuka aykırılığının tespitinin istenmesi gibi taleplerin yanında zarara uygun ve ölçülü olmak kaydıyla maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir. Bu başlığın cevapları çok çeşitli şekilde olabilir, özellikle özel hukuk tazminatları vs durumlarına dair mutlaka işin ehli bir avukat ile yola çıkmanızı özellikle şiddetle tavsiye ederiz.

Yargılamanın Adil Olabilmesi Adına Yapılması Gerekenler

Ülkemiz açısından, henüz siber zorbalık eylemlerini özel olarak düzenleyen bir yasal mevzuatımız mevcut değil. Ancak Türk ceza kanunu ve sair emredici, yasa normlarında muhtelif şekilde yer alan kanuni düzenlemelerle bu yönde bir çıkarımda bulunmak mümkündür. Yasal içtihatlar ve emsal yargı kararları da mutlak surette dikkate alınması gerekir. Bu nedenle bizim açımızdan, sanal mecralar üzerinden gerçekleştirilen; hakaretten, intihara yönlendirmeye kadar birçok farklı suç tipi için siber zorbalık kavramı kullanılmaktadır. Mağdurun ve şüphelinin hakları göz önünde alınarak, amacına uygun ve ölçülü bir ceza muhakemesi süreci yürütülebilmesi adına söz konusu siber zorbalık eyleminin, hangi suç unsurlarını meydana getirdiği de mutlaka belirlenmelidir. Bunun yanında, yasal süreçte yargı makamlarının da siber zorbalık eylemleriyle mücadele hususunda, kişiliğin ve çocukların korunması noktasında gereken özeni göstermeleri de büyük önem taşımaktadır.

Siber Zorbalıkların Ceza Kanunumuzdaki Karşılık Geldiği Suçlar

En sık görülen siber zorbalık eylemi, sosyal medya üzerinden kişilere rencide edici sözler söylenmesidir. Bu da yazılı veya ileti yoluyla hakaret suçuna karşılık gelmektedir. Bunun haricinde tehdit, şantaj, cinsel taciz, özel yaşamın gizliliğini ihlal, özel konuşmaların ifşa edilmesiyle haberleşmenin gizliliğini ihlal gibi suçlar, yaygın siber zorbalık örneklerine karşılık gelmektedir. Burada ise bunların tek başına sınırlayıcı örnekler olmadığını, bu hususta mutlak surette somut olayı anlatacağınız, detaylandıracağınız işin ehli bir avukatla yola çıkmanızı şiddetle tavsiye ediyoruz.

Siber Zorbalık Fiillerinin Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılabilmesine Dair Tedbirler

Siber zorbalıkla mücadelede yasal sürecin dikkatli ve dikkatli bir şekilde yürütülmesinin çok önemli olduğunu kabul etmek gerekir. Mevcut siber zorbalığın faillerini cezalandırmanın yanı sıra, daha fazla mağduriyeti önlemek ve siber zorbalığa maruz kalan bireylerin kişilik haklarını korumak için önleyici yasal düzenlemelere de ihtiyacımız var. Mağdur üzerindeki olumsuz etkiyi azaltmak için ayrıca bir psikoterapi süreci gereklidir. Ayrıca bireylerin, özellikle de çocukların siber zorbalığı önleme ve azaltma mücadelesinde empatinin geliştirilmesi çok önemli bir yoldur. İnsanlar küçük yaşlardan itibaren siber zorbalığın ceza kanunumuzdaki çeşitli suçlara karşılık geldiğini ve eylemlerinin suç olduğunu anlamalıdır.

Hangi davranışların siber zorbalığa dâhil olduğunun özellikle ergin olmayan tüm bireylere anlatılması ve bu konuda bilinçlendirilmesi adına da ebeveynlere ve eğitim kurumlarına çok büyük görevler düşmektedir. Sonuç olarak, sadece yaptırım ve cezalandırma korkusuyla, siber zorbalık eylemlerinin yeterince önlenemeyeceği düşüncesinin doğrulunu kabul etmek gerekmektedir. Bu nedenle, siber zorbalıkla mücadele kapsamında daha fazla sosyal sorumluluk projesine ihtiyaç duymaktayız. Bizler de sivil toplum kuruluşlarıyla ve dâhil olduğumuz bilişim platformlarıyla gerçekleştirdiğimiz sosyal sorumluluk projelerinde, bu gerçeği her fırsatta belirterek, önce bir vatandaş sonra hukukçu olarak üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye devam edeceğiz.

AVUKAT DESTEĞİ

Gizlilik

Gizlilik, bir avukatın ve hukuk büromuzun en önemli etik ilkelerinden biridir; 1136 sayılı Kanunda tanımlanan gizlilik ve ifşa etmeme ilkesini çok dikkatli ve hassas bir şekilde uygular. Ancak büromuz, müvekkillerinin bilgi, belge ve bilgilerini gizlilik ve bilgi sorumluluğu sınırları içinde gizli tutar ve hiçbir şekilde ve hiçbir koşulda üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşmaz. Bu bağlamda, ofisimiz vaka materyallerinin gizliliğini korumaya yönelik yazılı bir politika benimsemiştir.