Arabuluculuk ve Süreci Nedir?

Zorunlu Arabuluculuk Süreci Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

1. Arabuluculuk Nedir?

Arabuluculuk, mahkemeye gitmeden önce taraflar arasındaki uyuşmazlıkların, tarafsız ve uzman bir arabulucu eşliğinde çözülmesini amaçlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bu süreç, hem süreci hızlandırır hem de mahkeme masraflarını ve zaman kaybını en aza indirir.

Türkiye’de 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile düzenlenen bu yöntem, özellikle iş ve ticaret dünyasında giderek yaygınlaşmaktadır.

2. Zorunlu Arabuluculuk Nedir?

Zorunlu arabuluculuk, bazı davalarda mahkemeye başvurmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu getiren bir sistemdir. Bu davalarda doğrudan dava açılamaz, önce arabuluculuk sürecinin tamamlanması gerekir.

Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Giren Davalar:

• İş Hukuku Uyuşmazlıkları (örnek: kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai, işe iade davası)

• Ticari Uyuşmazlıklar (belirli bir parasal sınırın üzerindekiler)

• Tüketici Uyuşmazlıkları (2024 itibarıyla bazı şartlarla zorunlu hale gelmiştir)

• Kat Mülkiyeti, Ortak Gider, Aidat Uyuşmazlıkları

📌 Önemli Not: Eğer dava konunuz zorunlu arabuluculuk kapsamındaysa, arabuluculuk başvurusu yapmadan açtığınız dava usulden reddedilir.

3. Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

1. Başvuru: Uyuşmazlığın taraflarından biri, bulunduğu yer adliyelerindeki arabuluculuk bürosuna başvurur.

2. Arabucunun Atanması: Sistem tarafından atanmış bir arabulucu, taraflarla iletişime geçer.

3. Toplantı: Taraflar bir araya getirilir. Arabulucu, tarafsız bir şekilde müzakere ortamı sağlar.

4. Sonuç: Anlaşma sağlanırsa tutanak düzenlenir ve bu belge mahkeme kararı niteliği taşır. Anlaşma sağlanamazsa dava açma yolu serbest hale gelir.

4.1 Arabuluculuğun Avantajları

✅ Mahkeme sürecine göre çok daha hızlıdır.
✅ Gizlilik ilkesi geçerlidir; taraflar ve arabulucu sır saklamakla yükümlüdür.
✅ Taraflar kontrolü ellerinde tutar, çözüm dayatma değil uzlaşma esaslıdır.
✅ Masrafsız ya da düşük maliyetlidir, özellikle dava harçları ve vekalet ücretleri açısından.
✅ Dostane çözümler sayesinde taraflar arası ilişki tamamen bozulmadan çözüm sağlanabilir.

4.2 Arabuluculuğun Dezavantajları

4.2.1. Hukuki Bilgi Eksikliği Hak Kayıplarına Yol Açabilir

Arabuluculuk süreci resmî bir yargılama değildir, dolayısıyla taraflar genellikle durumu bir “resmî anlaşma” olarak görmeyebilir. Bu yanılgı, özellikle hukuki bilgiye sahip olmayan kişiler için ciddi hak kayıplarına sebep olabilir.

➡️ Örneğin, işçinin kıdem tazminatı veya fazla mesai alacağına dair tüm haklarını aldığını sanarak gerçekte çok daha düşük bir rakama imza atması mümkündür.

4.2.2. Eşitsiz Taraflar Arası Müzakere Ortamı

Arabuluculuk taraflar arası gönüllü uzlaşma esasına dayansa da, özellikle bir tarafın ekonomik ya da psikolojik baskı altında olması durumunda süreç adil işlemez.

🔴 Patron-çalışan
🔴 Tedarikçi-büyük firma
🔴 Kiracı-mülk sahibi
gibi ilişkilerde müzakere gücü dengesizliği, zayıf tarafın menfaatlerini zedeleyebilir.

4.2.3. Avukatsız Katılım Anlaşmanın Geri Dönülmez Olmasına Sebep Olur

Arabuluculuk sonunda imzalanan anlaşma tutanağı, mahkeme kararıyla eşdeğer bağlayıcılığa sahiptir. Ancak bu belge çoğu zaman profesyonel hukukçularca hazırlanmadan imzalanmaktadır.

⚠️ Anlaşma metninde:

• Eksik alacaklar,

• Hatalı hükümler,

• Sonradan dava açmayı engelleyen cümleler bulunabilir.

➡️ Avukatsız bir şekilde arabuluculuğa katılmak, ileride dava hakkının kaybına neden olabilir.

4.2.4. Arabuluculukta Zorla Yüzleştirme Psikolojik Baskı Yaratabilir

Özellikle boşanma, velayet, aile içi şiddet, taciz gibi hassas davalarda tarafların aynı ortamda uzlaşmaya zorlanması, bir taraf için ciddi psikolojik zararlar doğurabilir.

✅ Arabuluculuk sisteminde tarafların aynı ortamda oturması zorunlu olmasa da, çoğu uygulamada yüz yüze müzakere tercih edilir. Bu ise travmatik dosyalarda sakıncalı olabilir.

4.2.5. Arabuluculuğa Katılmak Zorunlu Olsa da Anlaşmak Zorunlu Değildir – Ancak Bu Yanlış Anlaşılabilir

Zorunlu arabuluculuk, dava öncesi ön koşuldur. Ancak birçok kişi, arabuluculuk sürecine katıldığında anlaşmak zorundaymış gibi davranmakta, böylece hakkından vazgeçmektedir.

📌 Unutulmamalıdır ki: Arabuluculuk sürecine katılmak zorunlu olabilir, ancak anlaşmak zorunlu değildir.
Yine de bu ayrım, her zaman taraflara yeterince anlatılmaz ve psikolojik bir “razı olma baskısı” oluşur.

4.2.6. Arabuluculukta Emsal Karar ve İçtihat Uygulanmaz

Mahkeme kararlarında Yargıtay içtihatları ve kanun hükümleri belirleyicidir. Ancak arabuluculukta süreç tamamen taraf iradesine dayalıdır. Bu durum, özellikle hukuki çerçeve içinde kazanılabilecek bir hakkın, bilinçsizce feda edilmesine neden olabilir.

🔴 “Mahkemeye gitseydim kazanırdım.”
Bu cümle, arabuluculukta avukatsız yapılan anlaşmalardan sonra en sık duyulan pişmanlıklardandır.

5. Arabuluculukta Avukatın Etkisi & Avukatın Katkısı

5.1. Arabuluculukta Avukatın Varlığı Neden Gerekli?

Arabuluculuk, klasik bir yargılama süreci olmamakla birlikte, hukuki sonuçlar doğuran bağlayıcı anlaşmalarla sonuçlanabilen bir mekanizmadır. Dolayısıyla bu süreçte yapılan her hukuki işlem ve verilen her beyan, ilerleyen dönemde telafisi imkânsız hak kayıplarına yol açabilir. İşte bu noktada, bir avukatın profesyonel rehberliği hayati önem taşır.

Avukat, sadece temsilci değildir; aynı zamanda müvekkilinin menfaatlerini koruyan, hukuki strateji oluşturan ve teknik hukuki bilgileri doğru yorumlayan kişidir.

5.2. Arabuluculukta Avukat Ne Yapar?

a) Uyuşmazlığın Niteliğini Belirler

Her arabuluculuk başvurusu dava süreciyle aynı nitelikte değildir. Avukat, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin mahiyetini, uygulanacak mevzuatı ve ispat yükünü değerlendirerek müvekkiline sürecin olası sonuçları hakkında bilgi verir.
➡️ Örnek: Fazla mesai alacağı talep eden işçi, haklı olduğunu düşünse bile tanık beyanları, bordrolar ve ispat yüküne göre pozisyonunu gözden geçirmelidir.

b) Müvekkilin Haklarını ve Taleplerini Belirler

Arabuluculukta, açık ve ölçülü talepler önemlidir. Avukat, müvekkilinin taleplerini hukuka uygun biçimde somutlaştırarak net bir müzakere pozisyonu oluşturur.
➡️ Örnek: İşe iade davasında hem işe iade hem de tazminat taleplerinin hangi sırayla ve hangi tutarla sunulacağı stratejik biçimde planlanmalıdır.

c) Arabuculuk Sürecinde Müzakere Yürütür

Arabuluculuk toplantıları müzakere esaslıdır. Taraflar kendi adlarına konuşabilir ancak çoğu zaman hakkını bilmeme ya da baskı altında hissetme durumları, eşitsiz sonuçlar doğurur.
Bir avukat, arabuluculuk toplantısında:

• Hukuki itirazları teknik dille dile getirir,

• Karşı tarafın önerilerini değerlendirir,

• Gerekirse alternatif çözüm önerileri sunar.

d) Anlaşma Metnini Hukuka Uygun ve Kesinlik İçeren Şekilde Hazırlar

Arabuculuk sonunda taraflar uzlaşırsa, ortaya çıkan anlaşma belgesi mahkeme kararı gibi hüküm doğurur. Bu belge, ancak usul ve esas bakımından hatasız hazırlanırsa icra edilebilirlik kazanır.
Avukat, anlaşma metninde:

• Açık olmayan, muğlak ifadelere engel olur,

• İcra kabiliyeti taşıyan hükümler konulmasını sağlar,

• Anlaşmanın ileride başka hukuki ihtilaflara yol açmaması için gerekli hukuki tedbirleri alır.

5.3. Arabuluculukta Avukat Olmadan Yaşanabilecek Hak Kayıpları

🔴 Yetersiz tazminat miktarına razı olunması
🔴 Alacakların eksik ya da yanlış hesaplanması
🔴 Anlaşma metnine bağlayıcı olmayan ifadelerin yazılması
🔴 Sadece maddi değil, manevi hakların da gözden kaçırılması
🔴 Gelecekte dava açılamayacak şekilde bağlayıcı belge imzalanması

➡️ Özellikle işçi-işveren, alacak-borç ilişkileri ve boşanma/velayet gibi hassas süreçlerde bir avukat olmadan yürütülen arabuluculuk, ileride telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.

5.4. Avukatla Arabuluculuk Süreci: Hem Güvenceli Hem Etkin

Avukat eşliğinde yürütülen arabuluculuk süreci, şu açılardan avantaj sağlar:

✅ Daha hazırlıklı ve stratejik girişim
✅ Anlaşma metninin doğru yapılandırılması
✅ Psikolojik üstünlük ve denge sağlanması
✅ İleriye dönük dava risklerinin ortadan kaldırılması
✅ Yasal prosedürlerin eksiksiz işletilmesi

5.5. Arabuluculuk Avukatı Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

• Uzlaşma kültürüne hâkim, ama gerektiğinde hak aramaktan da çekinmeyen bir avukat seçin.

• Arabuluculuk konusundaki yargı kararlarını ve yerleşik uygulamaları bilen bir hukukçu ile çalışın.

• Süreci sadece belge hazırlığı olarak görmeyen, haklarınızı müzakere masasında aktif savunan bir avukat tercih edin.

6.6. Avukatla Arabuluculuk, Profesyonel Güvencedir

Unutulmamalıdır ki arabuluculuk süreci, ne kadar “dostane” görünse de sonuçları itibariyle bir hukuki bağlayıcılık doğurur. Arabuluculukta yapılan her hata, ileride dava açma hakkınızı sınırlandırabilir, telafi edilmesi imkânsız zararlara yol açabilir.

🔒 Bu nedenle; her türlü arabuluculuk sürecine, özellikle iş hukuku, ticari alacak, boşanma, velayet, kira ve tüketici uyuşmazlıklarında uzman bir avukat rehberliğinde katılmanız, en temel hakkınız ve hukuki güvencenizdir.

6. Arabuluculuk Süreci Sonunda Anlaşma Olmazsa Ne Olur?

Taraflar anlaşamazsa bu durum tutanağa bağlanır. Bu tutanakla birlikte artık dava açmak mümkündür. Mahkemeye sunulması zorunludur.

Not: Arabuluculuk sürecine katılmayan taraf, yargılama giderlerinden sorumlu tutulabilir. Yani süreci ciddiye almamak maliyete dönüşebilir.

7. Arabuluculuk Süresince Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Arabuluculuk toplantılarına zamanında ve hazırlıklı katılın.

• Taleplerinizi yazılı ve gerekçeli şekilde önceden belirleyin.

• Süreçte söylediklerinizin daha sonra mahkemede delil olarak kullanılamayacağını unutmayın.

• Profesyonel hukuki destek almayı ihmal etmeyin.

8. Uyuşmazlıkta Hızlı, Etkin ve Ekonomik Yol Arabuluculuk

Gerek bireysel gerekse ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk, dava yoluna kıyasla hem daha ekonomik hem de daha dostane bir çözüm sunmaktadır. Ancak sürecin etkin yürütülebilmesi için hukuki danışmanlık almak, özellikle de deneyimli bir avukatla çalışmak büyük önem taşır.

• Teknik ve hukuk alanında tecrübe gerektiren bu konularda telafisi imkansız hak kayıplarına uğramamak için, mutlaka avukatınıza danışmanızı şiddetle önermekteyiz.
• Aradığınız dava türü veya hukuki ihtilaf hakkında *yazılar* bölümüne  veya diğer imar kirliliğine sebep olma suçu yazımıza tıklayarak; davanız hakkında dilediğinizi okuyup, araştırabilirsiniz.
  

  AVUKAT DESTEĞİ

  Randevu almak için çalışma saatleri içerisinde aşağıdaki telefon aracılığı ile ulaşabilir, whatsapp hattına yazabilir (tıkla) veya aşağıdaki adrese mail atabilirsiniz. 

  Hafta içi: 09:00 – 19:00
  Cumartesi: 10:00 – 18:00

  Telefon: +90 532 282 25 23

  Gizlilik

  Gizlilik, bir avukatın ve hukuk büromuzun en önemli etik ilkelerinden biridir; 1136 sayılı Kanunda tanımlanan gizlilik ve ifşa etmeme ilkesini çok dikkatli ve hassas bir şekilde uygular. Ancak büromuz, müvekkillerinin bilgi, belge ve bilgilerini gizlilik ve bilgi sorumluluğu sınırları içinde gizli tutar ve hiçbir şekilde ve hiçbir koşulda üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşmaz.