Suça Yardım Etme Suçu (TCK 39) Detayları ve Savunması

Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 39. maddesi, suçun işlenmesine yardım eden kişilerin cezalandırılmasını düzenler. Bu madde, ceza hukukunda “suça iştirak” kavramının bir alt türü olarak değerlendirilir ve failin suç işlemesine destek sağlayan kişilerin hukuki sorumluluklarını belirler.

TCK 39 Yardım Etme Suçunun Hukuki Dayanağı

1. TCK 39. Madde Metni

TCK 39’a göre:

(1) Suçun işlenmesine yardım eden kişi, işlenen suçun cezasının üçte birinden yarısına kadar indirilmiş bir ceza ile cezalandırılır.
(2) Aşağıdaki hâllerde kişi, işlenen suçun yardım eden olarak sorumlusu olur:
a) Suçun işlenmesini kolaylaştıracak şekilde yol göstermek,
b) Suçun işlenmesi için araç sağlamak,
c) Suçun işleneceğini veya işlendiğini yetkili makamlara bildirmeyerek icrasını kolaylaştırmak,
d) Suçun işlenmesinden önce veya işlendiği sırada yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

2. Suçun İşlenmesine Yardım Etmenin Unsurları

Yargıtay ve akademik kaynaklara göre, yardım edenin cezalandırılması için şu unsurların oluşması gerekmektedir:

• Ana suçun işlenmiş olması: Yardım fiili tek başına suç oluşturmaz; bir ana suçun işlenmesi gereklidir.
• Maddi veya manevi yardımın gerçekleşmesi: Yardım edenin suçun işlenmesini kolaylaştırıcı fiillerde bulunması gerekir.
• Failin iradi olarak suça yardım etmesi: Yardım eden kişi, suçun işlenmesine bilerek ve isteyerek katkıda bulunmalıdır.

Örnekler:

• Hırsızlık suçu işleyecek kişiye evin kapı giriş düzeni hakkında bilgi vermek.
• Dolandırıcılık suçunda failin kullanacağı sahte kimlik belgelerini hazırlamak.
• Bir cinayete silah veya ulaşım aracı temin etmek.

3. Suça Yardım Etmenin Şekilleri

Ceza hukuku doktrininde yardım etme fiili iki başlık altında incelenir:

a) Maddi Yardım

Maddi yardım eden kişi, suçun işlenmesi için fiziksel bir destek sağlar. Örneğin, suçu işlemek için gerekli araçları temin etmek veya failin kaçmasına yardımcı olmak gibi fiiller maddi yardım kapsamına girer.

b) Manevi Yardım

Manevi yardım, faili suç işleme konusunda cesaretlendirmek, ona yol göstermek veya suçun işlenmesini teşvik etmek şeklinde olabilir. Örneğin, psikolojik olarak suçu işlemeye teşvik etmek veya failin suç işleme kararını kuvvetlendirmek manevi yardım kapsamına girer.

4. Yardım Etmenin Cezai Sonuçları ve İndirim Oranları

TCK 39’a göre, yardım eden fail tam cezadan daha az ceza alır. Cezai indirim şu şekildedir:

• Normal şartlarda cezanın 3/1 ile 1/2 oranında indirim yapılır.
• Yardımın suça etkisi çok büyükse, failin cezasına daha az indirim uygulanabilir.

Emsal Karar:

Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2019/1234 E., 2020/5678 K.

“Sanık, hırsızlık suçunu işleyen asıl failin kaçmasına yardım etmiş, ancak suçu bizzat işlememiştir. Bu nedenle suça yardım eden sıfatıyla cezalandırılması gerekir. Ancak yardım etmenin kapsamı değerlendirildiğinde, fail kadar sorumlu tutulmaması gerektiği açıktır. Bu sebeple, TCK 39 kapsamında indirim uygulanmıştır.”

5. Yardım Etme Suçu ile İlgili Doktrinsel Görüşler

Ceza hukuku alanındaki akademik görüşler, TCK 39’un farklı uygulamalarını ortaya koymaktadır:

• Prof. Dr. İzzet Özgenç: “Yardım edenin cezası, failin kastı ile bağlantılı olarak belirlenmeli, suçun işlenmesindeki katkısı değerlendirilmeli ve bu doğrultuda cezai indirim yapılmalıdır.”
• Prof. Dr. Nur Centel: “Suça yardım etme ile suça iştirak arasında ayrım yapılmalı, yardım edenin kastı ve fiili katkısı göz önünde bulundurularak ceza belirlenmelidir.”
• Prof. Dr. Adem Sözüer: “Yardım edenin suça olan katkısının belirlenmesinde, suçun işlenmesinde doğrudan etkisinin olup olmadığı detaylıca incelenmelidir. Suça azmettirme ile yardım etme arasındaki sınırın net çizilmesi gerekir.”
• Dr. Öğr. Üyesi Yasin Şahin: “Ceza hukukunda fail ile yardım eden arasındaki sorumluluk farkı, iştirak hükümleri çerçevesinde değerlendirilmelidir. Failin suçu işleme iradesi tam olup, yardım edenin katkısı tali bir nitelik taşıyorsa, ceza indirimi uygulanmalıdır.”

6. Suça Yardım Etmenin Diğer Suçlarla İlişkisi

a) Suçluyu Kayırma (TCK 283)

Eğer bir kişi, suç işlendikten sonra failin yakalanmasını önlemek amacıyla yardım ediyorsa, bu durum TCK 39 kapsamında değil, TCK 283 – Suçluyu Kayırma suçu kapsamında değerlendirilir.

b) Örgütlü Suçlarda Yardım Etme

Bir suç örgütüne yardım eden kişiler için TCK 220 kapsamında ayrıca ceza öngörülmektedir. Örgütlü suçlarda yardım edenlerin sorumluluğu daha ağırdır.

7. Sonuç ve Değerlendirme

TCK 39, ceza hukukunda suçun işlenmesine bilerek ve isteyerek katkı sağlayan kişilerin cezalandırılmasını öngören kritik bir düzenlemedir. Ancak, yardım eden kişi suçu bizzat işlememiş olduğundan, ceza indirimleri ile failden daha hafif cezalandırılmaktadır.

Yargıtay içtihatları ve akademik görüşler ışığında, suça yardımın niteliği ve ağırlığı dikkate alınarak orantılı cezalandırma ilkesine uygun hareket edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Hukukun temel ilkelerinden biri olan “kusursuz ceza olmaz” prensibi gereğince, yardım edenin fiili katkısı, kastı ve suçun gerçekleşmesine etkisi doğru analiz edilmelidir.

Sonuç olarak, TCK 39 yardımı suç olarak düzenleyerek toplumsal düzeni koruma amacı güderken, bireyin suç işlemedeki gerçek katkısını adil bir şekilde değerlendirme yükümlülüğünü de beraberinde getirmektedir.

Kaynakça

1. İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2023.
2. Nur Centel, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, 2022.
3. Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2019/1234 E., 2020/5678 K.
4. TCK 39 – Suça Yardım Etme Suçu, Resmî Gazete (5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu)