Müstehcenlik Suçu (TCK 226) Nedir, Unsurları Nelerdir?

Türkiye’de sıkça tartışılan ve özellikle hukuki sınırları üzerine kafa karıştırıcı olabilen konulardan biri. Müstehcenlik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 226. maddesinde düzenlenmiş olup, temel olarak ahlaka aykırı nitelikteki içeriklerin topluma sunulmasını ve yayılmasını önlemeyi hedefler. İşte en çok okunan makalelerden derlenen başlıca bilgiler:

1. Müstehcenlik Suçunun Tanımı ve Unsurları

• Tanımı: Müstehcenlik suçu, genel ahlaka, toplumun ortak değerlerine aykırı olan, cinselliği istismar eden içeriklerin kamuya sunulması ya da yayılmasına yönelik bir suçtur. Buradaki temel amaç, toplumun korunması ve özellikle de çocukların bu tür içeriklerden uzak tutulmasıdır.
• Suç Unsurları:
  • Fail: Herkes bu suçun faili olabilir.
  • Fiil: Yazılı, görsel veya dijital yollarla müstehcen içeriklerin yayılması, üretimi, depolanması ya da ticaretini yapmak.
  • Mağdur: Toplum ve özellikle korunması gereken çocuklar mağdur sayılır.
• Kapsamı: Çocuklara yönelik müstehcen materyaller daha ağır bir şekilde cezalandırılır ve bu konuda suç unsuru çok daha geniş bir kapsamda değerlendirilir. Yetişkinlere yönelik içerikler için ise değerlendirme ölçütü daha sınırlıdır.

2. Çocukların Korunmasına Yönelik Özel Hükümler

• Çocukların korunması, müstehcenlik suçu ile ilgili en önemli noktalardan biridir. Çocuk pornografisi, suçun en ağır biçimini oluşturur ve bu konuda en sert yaptırımlar öngörülmektedir.
• Çocukları hedefleyen müstehcen içeriklere sahip materyallerin bulundurulması bile suç teşkil eder ve yetişkinler için yapılanlardan farklı olarak bulundurma suçu dahi cezalandırılır.

3. Yetişkin İçeriklerinin Hukuki Değerlendirmesi

• Yetişkinlere yönelik müstehcen içerikler bazı durumlarda yasal kabul edilebilir. Ancak bu içeriklerin herkesin ulaşabileceği şekilde yayılması suç unsuru doğurur.
• Özel hayatın gizliliği ve kişisel özgürlükler çerçevesinde, yalnızca belirli şartlarda ve sınırlı olarak erişim sağlanan içerikler suç kapsamı dışında değerlendirilir. Burada önemli olan, içeriğin kamuya açık bir platformda, kolayca ulaşılabilir olup olmadığıdır.

4. Suç ve Cezalar

• Müstehcenlik suçunun cezası, içerikte çocuk olup olmamasına göre değişir. Çocukları içeren materyaller için hapis cezası genellikle daha ağırdır.
• Yetişkin içeriklerine yönelik müstehcenlik suçunda ise hem para hem de hapis cezaları söz konusudur.
• Cezanın ağırlaştırılmasına yol açan unsurlar arasında suçun bir ticari faaliyet kapsamında işlenmesi veya içeriklerin yaygın bir şekilde dağıtılması da yer alır.

5. Yargıtay Kararları ve Emsal İçtihatlar

• Yargıtay’ın müstehcenlik suçu ile ilgili kararları, özellikle suçun nasıl tanımlanması gerektiği konusunda yol gösterici niteliktedir.
• Yargıtay, çocuklara yönelik müstehcen içeriklere karşı sıfır tolerans göstermekte; yetişkin içeriklerinde ise çoğu zaman yayılma biçimini, erişim kolaylığını ve kamusal niteliğini göz önüne alarak karar vermektedir.

6. Toplum Ahlakına Karşı İşlenen Suçlar Kapsamında Değerlendirilmesi

• Müstehcenlik suçu, toplumun ortak ahlak değerlerine zarar vermemek adına yasalarla düzenlenmiştir. Bu suçun sınırları, toplumsal değerlerin ve normların zaman içinde değişmesine göre şekillenebilir ve yasal düzenlemeler de bu doğrultuda güncellenmektedir.

Özetle, müstehcenlik suçu toplum ahlakını ve özellikle çocukları koruma amacı güderken, yetişkinlere yönelik içeriklerde sınırların ve cezaların daha sınırlı bir şekilde çizildiği görülmektedir. Yargıtay ve mahkemelerin içtihatları, müstehcenlik suçunun hangi durumlarda oluştuğu konusunda önemli bir rehber niteliği taşır.

Uluslararası Hukukta Çocuk Pornografisi ve Müstehcenlik Suçu

Uluslararası hukukta müstehcenlik suçu, özellikle çocuk pornografisi gibi ciddi konular üzerinden yoğun bir şekilde ele alınmaktadır. Birçok ülke, müstehcenliğin ve çocukların cinsel istismarının önlenmesi için uluslararası sözleşmeler ve iş birlikleri çerçevesinde yasal düzenlemeler yapmaktadır. İşte uluslararası hukukta müstehcenlik suçu ile ilgili temel konular:

1. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeler ve Ek Protokoller

• Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Ek Protokol çocukların her türlü istismar ve sömürüye karşı korunmasını esas alır. Bu belgeler, devletlere çocuk pornografisi gibi müstehcen içeriklerin yasaklanması ve bu tür suçların önlenmesi için önlemler alma yükümlülüğü getirir.
• Ek Protokol, devletlere, çocukların cinsel istismarını içeren müstehcen materyallerin üretilmesini, dağıtılmasını ve bulundurulmasını suç kapsamına almayı zorunlu kılar.

2. Lanzarote Sözleşmesi

• Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan ve 2007 yılında kabul edilen Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismardan Korunmasına Dair Lanzarote Sözleşmesi, çocuklara yönelik cinsel istismar ve pornografiyle mücadelede en kapsamlı uluslararası anlaşmalardan biridir.
• Bu sözleşme, taraf devletleri çocukları koruma amaçlı tedbirler almaya ve çocuk pornografisi ile ilgili suçları ağır cezalarla yaptırımlandırmaya zorunlu tutar. Sözleşmeye göre, çocuk pornografisi içeren materyallerin üretilmesi, yayılması ve depolanması suç sayılmaktadır.

3. Siber Suçlarla Mücadelede Budapeşte Sözleşmesi

• Budapeşte Sözleşmesi olarak bilinen Siber Suçlar Sözleşmesi, dijital alanda çocuk pornografisi de dahil olmak üzere müstehcen içeriklerin dağıtılmasını suç saymaktadır.
• Bu sözleşme, ülkeler arasında dijital suçlarla ilgili iş birliğini teşvik eder ve taraf devletlere, dijital platformlarda çocuk pornografisinin izlenmesi, tespiti ve cezalandırılması konusunda rehberlik sağlar.

4. INTERPOL ve Europol İş Birliği

• INTERPOL ve Europol gibi uluslararası emniyet teşkilatları, çocuk istismarına yönelik müstehcen içeriklerin tespit edilmesi, yayılmasının önlenmesi ve sorumluların adalet önüne çıkarılması için çalışmaktadır.
• Bu kurumlar, çocuk pornografisi suçlarına yönelik küresel veri tabanları oluşturur ve üye devletlerin kendi içlerinde ve aralarında bilgi paylaşımı yapmasına olanak tanır.

5. Ülkeler Arası Cezai İş Birliği

• Çocuk pornografisi gibi suçların uluslararası boyutu nedeniyle, ülkeler arasında cezai iş birliği gereklidir. Bu tür içeriklerin internet üzerinden yayılması, bir ülkede işlenen suçun başka ülkede de soruşturulmasına imkan tanır.
• Adli Yardımlaşma Anlaşmaları (MLAT), suçun işlenişine göre ülkeler arasında delil toplanması, sanıkların iadesi veya dijital platformların verilerinin paylaşılması gibi iş birliklerini içerir.

6. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Rolü

• UCM, çocuklara yönelik cinsel istismar ve pornografiyi savaş suçu veya insanlığa karşı suç olarak değerlendirebilir, ancak bu durumda suça yönelik fiillerin savaş ya da silahlı çatışma bağlamında işlenmiş olması gerekir.
• Bu kapsamda, özellikle çatışma bölgelerinde çocukların istismarı ve cinsel sömürüsü, ağır insan hakları ihlalleri olarak değerlendirilir.

7. NCMEC Örgütü ve İhbarları ((National Center for Missing and Exploited Children)

• NCMEC kayıp ve istismara uğramış çocukları koruma amacıyla Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulmuş kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. 1984 yılında kurulan NCMEC, çocukların kaybolma, kaçırılma ve istismara uğrama durumlarına karşı güvenlik ve koruma sağlayarak, ailelere ve güvenlik güçlerine destek verir
• Özellikle çocuk pornografisi ve cinsel istismar içeriklerinin internet üzerinde tespiti ve bildirimi konusunda ulusal ve uluslararası alanda önemli bir rol oynar. Bu amaçla CyberTipline adlı bir ihbar hattı işletir ve dünya çapında güvenlik birimleriyle iş birliği yaparak, çocukların güvenliğini sağlamaya yönelik programlar geliştirir.

8. Yaptırımlar ve Cezaî Müeyyideler

• Uluslararası düzeyde çocuk pornografisi ile ilgili müstehcenlik suçlarına yönelik cezalar genellikle daha ağır yaptırımlar içermektedir. Çoğu ülke bu konuda minimum bir hapis cezası belirlemiş ve cezai yaptırımlar arasında hapis cezası, para cezası ve toplumdan men gibi önlemler öngörmüştür.
• Müstehcenlik suçu kapsamında erişimi engelleme gibi yöntemler de uluslararası anlaşmalar ve iş birlikleri doğrultusunda uygulanmaktadır. Örneğin, çocuk pornografisi içeren sitelerin erişime kapatılması için ülkeler uluslararası kurumlarla iş birliği yapar.

Genel Değerlendirme İle;

Uluslararası hukukta müstehcenlik suçu özellikle çocuk pornografisine yönelik ciddi yaptırımlar içerir. Çocuk haklarına dair sözleşmeler, Avrupa Konseyi’nin Lanzarote Sözleşmesi gibi belgeler, siber suçlarla ilgili düzenlemeler ve INTERPOL-Europol gibi teşkilatların çalışmaları bu suçlarla küresel mücadeleyi destekler. Yasa dışı içeriklerin tespiti ve suçluların adalete teslim edilmesi, ülkeler arası iş birliği ve adli yardımlaşma ile sağlanır.

Müstehcenlik Suçunda Zamanaşımı ve Durması

Müstehcenlik suçu kapsamında zamanaşımı ve hak düşürücü süreler, suçun türüne, mağdurun yaşına ve eylemin kapsamına göre farklılık göstermektedir. Türk Ceza Kanunu’na göre müstehcenlik suçu ve özellikle çocuk pornografisi suçları için zamanaşımı süreleri oldukça önemlidir.

1. Genel Zamanaşımı Süreleri

• Müstehcenlik suçu için zamanaşımı süresi, işlenen fiilin ağırlığına göre belirlenir. Genel olarak, 5 yıldan az ceza gerektiren suçlar için 8 yıl, 5 yıldan fazla ceza gerektiren suçlar için 15 yıl zamanaşımı süresi vardır.
• Ancak, çocuk pornografisi gibi ağırlaştırılmış müstehcenlik suçlarında bu süre uzatılabilir. Çocuğa yönelik cinsel istismar suçu niteliğindeki müstehcenlik suçlarında zamanaşımı süreleri daha uzun olarak uygulanır.

2. Çocuklara Yönelik Suçlarda Zamanaşımı Süresi

• Türk Ceza Kanunu’na göre, mağdur çocuksa, zamanaşımı süresi mağdur çocuğun 18 yaşına gelmesinden itibaren işlemeye başlar. Bu, mağdur çocuk 18 yaşına geldiğinde zamanaşımı süresinin yeni başlaması anlamına gelir. Örneğin, 10 yaşında bir çocuğun maruz kaldığı bir müstehcenlik suçunda, mağdurun 18 yaşına gelmesinden itibaren yasal zamanaşımı süresi işlemeye başlayacaktır.
• Çocuk pornografisi suçu, çocukların özel olarak korunması gerektiğinden ağırlaştırılmış müstehcenlik suçlarından sayılır ve zamanaşımı süresi daha uzun tutulabilir.

3. Hak Düşürücü Süreler

• Müstehcenlik suçu kamu düzenini ilgilendiren bir suç olduğu için genellikle hak düşürücü sürelere değil zamanaşımı sürelerine tabidir. Bu tür suçlar için mağdur veya mağdur yakınları tarafından şikayet süresi sınırlaması yoktur, yani şikayete bağlı olmayan suçlar kapsamındadır.
• Ancak, bazı ülkelerde belirli türde müstehcenlik suçları için hak düşürücü süreler bulunur. Türkiye’de ise müstehcenlik suçları için hak düşürücü süreler değil, zamanaşımı süreleri geçerlidir.

4. Davanın Açılması ve Zamanaşımının Durdurulması

• Müstehcenlik suçu davası açıldığında veya yargılama süreci başladığında zamanaşımı süresi durdurulur. Yani dava süreci devam ederken zamanaşımı süresi işlemeye devam etmez.
• Bu süreçte herhangi bir delilin ortaya çıkması veya yeni bir soruşturma açılması durumunda zamanaşımı süresi yeniden değerlendirilir ve uzatılabilir.

5. Zamanaşımı Süresinin Durdurulması Durumları

• Müstehcenlik suçlarında zamanaşımı süresini durduran çeşitli durumlar vardır. Örneğin, sanığın yurt dışında olması ya da mahkemeye gelmemesi gibi durumlarda zamanaşımı süresi durdurulur. Bu tür durumlarda zamanaşımı süresi, sanığın Türkiye’ye dönmesi veya mahkemeye katılması ile yeniden işlemeye başlar.

Müstehcenlik suçu için zamanaşımı süreleri işlenen suçun niteliğine göre farklılık göstermektedir. Çocuklara yönelik suçlarda zamanaşımı süresi daha uzun tutulur ve mağdurun 18 yaşına gelmesi ile süre başlar. Hak düşürücü süreler ise bu tür suçlar için geçerli değildir.

Benzer Mahiyette Suç Tiplerine Dair Yazılarımızın Bir Kısmı;