Awesome Image
27Oca

Mukayeseli Olarak Rüşvet ve İrtikap Suçları


1. Rüşvet Suçu

Tanımı ve Unsurları

Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 252’de düzenlenen rüşvet, bir kamu görevlisinin görevinin gereği olan bir işi yapması veya yapmaması karşılığında menfaat sağlamasıdır. Rüşvet, kamu görevlilerinin dürüstlüğüne zarar verir ve toplumdaki güven duygusunu sarsar.

Rüşvet Suçunun Unsurları

  1. Fail: Kamu görevlisi rüşvet suçunun asli failidir. Ancak, özel kişiler de suçun tarafı olabilir.
  2. Mağdur: Devlet ve dolaylı olarak toplum mağdur konumundadır.
  3. Fiil: Kamu görevlisinin görevine giren bir işi yapması veya yapmaması karşılığında menfaat sağlamasıdır.
  4. Kast: Rüşvet suçu kastla işlenebilir. Failin, karşı tarafla bir anlaşmaya varması gerekir.
  5. İki Taraflılık: Rüşvet suçunda tarafların anlaşması gerekir. Anlaşma gerçekleşmezse rüşvet suçuna teşebbüs gündeme gelir.

Cezası

  • TCK 252’ye göre, rüşvet veren de alan da aynı şekilde cezalandırılır.
  • Cezalar: 4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

Rüşvet Suçunun Özel Durumları

  • Etkin Pişmanlık: Rüşvet veren kişi, soruşturma başlamadan önce durumu yetkililere bildirirse cezadan muaf tutulur.
  • Zamanaşımı: Genel olarak, rüşvet suçları için 15 yıllık dava zamanaşımı süresi uygulanır.

Akademik Görüş

Prof. Dr. Adem Sözüer’e göre, rüşvet suçunun en tehlikeli yönü, kamu yönetiminin etkinliği ve tarafsızlığına doğrudan zarar vermesidir. Ayrıca, rüşvet suçlarının yolsuzlukla bağlantılı olarak sistematik bir hal alması durumunda, devletin otoritesini ve meşruiyetini zedelediği belirtilmiştir.

TCK Madde 252 – Rüşvet

(1) Görevinin gereklerine aykırı olarak, bir işi yapması veya yapmaması için kamu görevlisine, doğrudan doğruya veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat temin eden kişi ile bu menfaati kabul eden kamu görevlisi, dört yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması halinde dahi suç tamamlanmış olur.

(3) Yabancı bir devletin kamu görevlisine veya uluslararası bir kamu kuruluşunda çalışan görevliye, yukarıdaki fıkralarda tanımlanan şekilde rüşvet verilmesi veya alınması halinde, fail hakkında yukarıdaki fıkralara göre cezaya hükmolunur.

(4) Suçun,

  • a) Bir kamu görevlisinin, kamu göreviyle bağlantılı olarak bir işi yapması veya yapmaması için,
  • b) Yabancı bir devletin kamu görevlisinin veya uluslararası bir kamu kuruluşunda çalışan görevlinin, yaptığı veya yapmadığı bir iş için,
    kendisine veya gösterdiği bir başka kişiye doğrudan doğruya veya dolaylı olarak bir menfaat sağlanması amacıyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(5) Rüşvet suçunda, etkin pişmanlık hükümleri uygulanır. Buna göre:

  • a) Rüşvet alan veya veren kişi, soruşturma başlamadan önce durumu ilgili makamlara bildirirse, hakkında cezaya hükmolunmaz.
  • b) Rüşvet konusu menfaat elinden çıkmamışsa müsadere edilir.
  • c) Suçun ortaya çıkmasına yardımcı olan diğer kişiler de etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilir.

2. İrtikâp Suçu

Tanımı ve Unsurları

TCK madde 250’de düzenlenen irtikâp, kamu görevlisinin görevi nedeniyle, kişileri kendisine veya başkalarına haksız çıkar sağlamaya zorlamasıdır. İrtikâp, kamu görevlisinin otoritesini kötüye kullanmasıyla gerçekleşir.

İrtikâp Suçunun Unsurları

  1. Fail: Bu suçun faili yalnızca kamu görevlisi olabilir. Özel kişiler fail olamaz.
  2. Mağdur: Haksız çıkar sağlamaya zorlanan kişi mağdur konumundadır.
  3. Fiil: Kamu görevlisinin nüfuzunu kötüye kullanarak çıkar sağlamasıdır.
  4. Kast: Failin menfaat sağlama niyetini taşıması gerekir.
  5. Haksız Çıkar: İrtikâp suçunda, çıkar sağlama niyeti kamu görevlisinin baskısı sonucunda gerçekleşir.

Cezası

  • Zorla İrtikâp: 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası.
  • Kendiliğinden Çıkar Sağlama: 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.

Özel Durumlar

  • İrtikâp suçu sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilir. Özel kişiler bu suçun faili olamaz.
  • Kamu görevlisinin zorlayıcı baskısı suçun temel unsurlarından biridir.

Akademik Görüş

Prof. Dr. Mahmut Koca’ya göre, irtikâp suçu, kamu görevlisinin görev yetkisini kötüye kullanma yoluyla bireyleri mağdur etmesi anlamına gelir. Bu suç, kamu gücünün yozlaşmasına neden olur ve hukukun üstünlüğüne zarar verir.

TCK Madde 250 – İrtikâp

(1) Görevinin gereklerine aykırı davranarak, bir kimsenin kendisine veya başkasına menfaat sağlamasına yönelik olarak icbar eden kamu görevlisi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Görevinin gereklerine uygun davranması hususunda bir kimseyi kanuna aykırı şekilde aldatıp bu kişinin veya başkasının menfaat sağlamasına neden olan kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Kamu görevlisinin, görevinin sağladığı güven veya yetkiyi kötüye kullanmak suretiyle bir kimseyi kendisine veya başkasına yarar sağlamaya yönelik olarak, menfaat temin etmeye teşebbüs etmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.


3. Rüşvet ve İrtikâp Suçlarının Mukayesesi

Aşağıdaki tabloda rüşvet ve irtikâp suçları karşılaştırılmıştır:

KriterRüşvetİrtikâp
FailKamu görevlisi ve özel kişilerSadece kamu görevlisi
MağdurDevlet ve dolaylı olarak toplumÇıkar sağlamaya zorlanan kişi
FiilMenfaat sağlamak amacıyla tarafların anlaşmasıKamu görevlisinin baskı yaparak çıkar sağlaması
Cezası4-12 yıl hapisZorla irtikâp: 5-10 yıl, kendiliğinden çıkar sağlama: 3-5 yıl
İki TaraflılıkSuçun oluşması için iki tarafın anlaşması gerekirSuçun oluşması için tek taraflı baskı yeterlidir
Etkin PişmanlıkRüşvet veren kişi bildirimde bulunursa cezası kaldırılırEtkin pişmanlık hükmü yoktur
Nüfuz Kötüye KullanımıRüşvet için zorlayıcı bir baskı gerekmezKamu görevlisinin nüfuzunu kötüye kullanması şarttır

4. Her İki Suç Tipi Bakımından Emsal Yargıtay Kararları

Rüşvet Suçuyla İlgili Emsal Kararlar

  1. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2019/6536 E., 2020/735 K.
    • Olay: Bir kamu görevlisinin, vatandaşa ait bir işin hızlandırılması karşılığında para talep ettiği iddiası.
    • Karar: Yargıtay, kamu görevlisinin rüşvet alma kastıyla hareket ettiğine ve suçun taraflar arasında gerçekleşen anlaşma ile tamamlandığına hükmetmiştir. Bu kararda, rüşvet suçunun oluşabilmesi için menfaatin fiilen sağlanmasının gerekmediği, anlaşmanın yeterli olduğu vurgulanmıştır.
  2. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2013/3-506 E., 2014/116 K.
    • Olay: Bir memurun, hizmet verdiği kurumda dosya işlemleri için kişisel çıkar sağlaması.
    • Karar: Rüşvet suçunun kamu görevlisinin göreviyle bağlantılı olarak menfaat temini durumunda oluştuğuna hükmedilmiştir. Ayrıca, taraflar arasında doğrudan ya da dolaylı bir anlaşma bulunması gerektiği belirtilmiştir.
  3. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2017/4568 E., 2018/1984 K.
    • Olay: Bir belediye görevlisinin, ihale sürecinde belirli bir firmaya öncelik tanıma karşılığında menfaat talep etmesi.
    • Karar: Yargıtay, rüşvet suçunun oluştuğuna karar vermiştir. Kararda, ihale süreçlerinde şeffaflığın kamu yönetimi için kritik önemde olduğu vurgulanmıştır.

İrtikâp Suçuyla İlgili Emsal Kararlar

  1. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2018/7438 E., 2019/3142 K.
    • Olay: Bir kamu görevlisinin, hizmet sunumu sırasında vatandaşı zorlayarak kendisine çıkar sağlaması.
    • Karar: Yargıtay, kamu görevlisinin otoritesini kötüye kullanarak menfaat elde etmesini irtikâp suçu kapsamında değerlendirmiştir. Zorlayıcı davranışın açıkça ortaya konulması gerektiği belirtilmiştir.
  2. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2014/5-715 E., 2015/66 K.
    • Olay: Belediye çalışanının ruhsat işlemleri sırasında vatandaşı menfaat sağlamaya zorlaması.
    • Karar: Kararda, kamu görevlisinin baskı yoluyla menfaat elde etmesi irtikâp olarak değerlendirilmiş, irtikâp suçunda mağdurun rızasının suçun oluşumunu etkilemediği vurgulanmıştır.
  3. Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/3256 E., 2022/781 K.
    • Olay: Devlet memurunun görevini kötüye kullanarak, belli bir işlem için vatandaşa zorlama yapması.
    • Karar: Kamu görevlisinin nüfuzunu kötüye kullanarak kişiden menfaat temin ettiği durum irtikâp suçu olarak değerlendirilmiştir. Bu kararda, irtikâp suçunun mağdur üzerindeki baskı unsuru ile doğrudan bağlantılı olduğu ifade edilmiştir.

Mukayeseli Kararlardan Önemli Bir Örnek

  1. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012/6-1469 E., 2013/287 K.
    • Olay: Kamu görevlisinin vatandaşı menfaat sağlamaya zorlarken, aynı zamanda çıkar karşılığında işlem yapmaya yönelik anlaşma yaptığı iddiası.
    • Karar: Karar, hem rüşvet hem de irtikâp suçlarının sınırlarını tartışmıştır. Yargıtay, rüşvet suçu için karşılıklı bir anlaşmanın bulunmasının gerektiğini, ancak irtikâp suçunun kamu görevlisinin tek taraflı baskısıyla oluşabileceğini vurgulamıştır.

Değerlendirme

  • Rüşvet Kararları: Yargıtay, rüşvet suçunun anlaşma ile tamamlanabileceğini, fiili çıkar sağlanmasının gerekmediğini belirtmiştir. Bu suçta tarafların iradesi önem taşır.
  • İrtikâp Kararları: İrtikâpta kamu görevlisinin zorlayıcı baskısı ön plandadır ve mağdurun rızası suçun oluşumunu etkilemez.
  • Ortak Husus: Her iki suçta da kamu görevlisinin yetki alanı içindeki davranışlarının kötüye kullanılması temel alınmaktadır.

Ceza Avukatı İzmir Bilişim Avukatı Manisa

5. Bu Suçlar İçin Ceza Hukuku Avukatı Gerekli Midir?

Rüşvet ve irtikâp suçları, Türk Ceza Kanunu’nda ağır cezalarla düzenlenmiş, kamu düzenini ve güvenini doğrudan etkileyen önemli suç tipleridir. Bu tür suçlarla ilgili yargılama süreçleri hem hukuki hem de teknik açıdan karmaşıktır. Bu nedenle, tecrübeli bir ceza hukuku avukatının sürece dahil olması büyük bir avantaj sağlar.

Avukatın Gerekliliği

  1. Karmaşık Hukuki Süreçler: Rüşvet ve irtikâp suçlarında, delillerin değerlendirilmesi, suçun unsurlarının tespit edilmesi ve tarafların iradesinin analiz edilmesi gibi hukuki süreçler oldukça karmaşıktır. Bu nedenle, bir avukatın hukuki bilgi ve deneyimi, hem sanık hem de mağdur açısından büyük önem taşır.
  2. Delillerin Değerlendirilmesi:
    • Rüşvet ve irtikâp suçlarında, deliller genellikle gizli kayıtlar, tanık ifadeleri ve yazışmalar gibi karmaşık kaynaklardan elde edilir. Tecrübeli bir avukat, bu delilleri etkin bir şekilde analiz ederek müvekkilinin lehine kullanabilir.
    • Örneğin, bir rüşvet suçunda tarafların arasındaki anlaşmanın mahiyeti belirleyici olabilir. Bu noktada avukat, müvekkilinin haksız yere suçlanmasını önleyebilir.
  3. Savunma Stratejisi:
    • Ceza hukuku uzmanı bir avukat, suçun unsurlarını detaylı bir şekilde inceleyerek müvekkilinin durumuna uygun savunma stratejisi geliştirebilir. Örneğin, rüşvet suçunda “etkin pişmanlık” hükümleri devreye sokulabilir ve bu sayede cezai yaptırımlar önemli ölçüde azaltılabilir.
    • İrtikâp suçlarında ise, kamu görevlisinin yetkisini kötüye kullanmadığı ya da mağduru zorlamadığına dair savunma yöntemleri geliştirilebilir.
  4. Dava Sürecinde Profesyonel Destek: Rüşvet ve irtikâp suçları, genellikle kamu görevlilerini ve resmi kurumları ilgilendirdiği için basına ve kamuoyuna yansıyan davalar olabilir.

İzmir Avukatın Faydaları

  • Yasal Hükümlerden Faydalanma: Tecrübeli bir avukat, TCK’daki lehe düzenlemelerden faydalanarak müvekkilinin ceza almasını önleyebilir veya cezayı en aza indirebilir.
  • Hatalı Suçlamalara Karşı Koruma: Bazı durumlarda, özellikle rüşvet suçunda, yanlış anlaşılmalar veya yetersiz deliller nedeniyle kişiler haksız yere suçlanabilir. Avukat, bu tür suçlamalara karşı müvekkilini koruyabilir.
  • Maddi ve Manevi Hakların Korunması: Mağdur açısından bakıldığında, avukatlar haksız çıkar sağlamaya yönelik girişimlere karşı mağdurun haklarını savunur ve zararlarının tazmini için hukuki adımlar atabilir.
  • Rüşvet ve irtikâp suçlarında tecrübeli bir ceza hukuku avukatı ile çalışmak hem sanık hem de mağdur açısından hayati önemdedir. Avukatın bilgi ve deneyimi, karmaşık delillerin değerlendirilmesinden etkili savunma stratejilerinin geliştirilmesine kadar birçok noktada avantaj sağlar.

AVUKAT DESTEĞİ

Randevu almak için çalışma saatleri içerisinde aşağıdaki telefon aracılığı ile ulaşabilir, whatsapp hattına yazabilir (tıkla) veya aşağıdaki adrese mail atabilirsiniz. 

Hafta içi: 09:00 – 19:00
Cumartesi: 10:00 – 18:00
Telefon: +90 532 282 25 23

Gizlilik

Gizlilik, bir avukatın ve hukuk büromuzun en önemli etik ilkelerinden biridir; 1136 sayılı Kanunda tanımlanan gizlilik ve ifşa etmeme ilkesini çok dikkatli ve hassas bir şekilde uygular. Ancak büromuz, müvekkillerinin bilgi, belge ve bilgilerini gizlilik ve bilgi sorumluluğu sınırları içinde gizli tutar ve hiçbir şekilde ve hiçbir koşulda üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşmaz.

Leave A Comment