1. Tenkis davası nedir?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal eden ölüme bağlı tasarruflarını veya sağlararası bağışlarını yasal sınırlara çekmek için açılan, miras hukuku kapsamındaki özel bir dava türüdür.

2. Saklı pay nedir?

Saklı pay, yasal mirasçıların (altsoy, anne-baba ve eş) miras bırakan tarafından bertaraf edilemeyen, kanunla güvence altına alınmış zorunlu miras payıdır.

3. Kimler tenkis davası açabilir?

Tenkis davası, yalnızca saklı pay sahibi yasal mirasçılar (altsoy, anne-baba, sağ kalan eş) tarafından açılabilir.

4. Tenkis davası hangi mahkemede açılır?

Dava, miras bırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açılır.

5. Tenkis davası ile muris muvazaası arasındaki fark nedir?

Tenkis davası, geçerli bir işlemin sadece saklı payı aşan kısmını iptal eder. Muris muvazaasında ise işlem baştan itibaren geçersizdir. Yargıtay, bu farkı net biçimde ayırır (Yarg. 1. HD., 2021/2381 E.).

6. Saklı pay oranı ne kadardır?

• Altsoy: yasal miras payının 1/2’si

• Anne-baba: yasal miras payının 1/4’ü

• Eş: diğer mirasçılarla birlikte olmasına göre değişir; genelde 1/4 veya 3/4

7. Tenkis davası ne zaman açılmalıdır?

Öğrenmeden itibaren 1 yıl, her hâlükârda ölüm tarihinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır (TMK m.571).

8. Tenkis davası açmadan önce sulh yoluna gidilmeli mi?

Zorunlu değildir. Ancak uygulamada mirasın paylaşımı sürecinde anlaşmazlık varsa öncelik sulh yoludur.

9. Hangi tasarruflar tenkise tabidir?

• Bağışlamalar

• Vasiyetnameler

• Satış gibi gösterilmiş bağışlar

• Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri (bazı hallerde)

10. Satış gibi görünen tapu işlemleri tenkise tabi olur mu?

Eğer gerçek anlamda bağışsa (bedelsiz ise), “satış” gibi gözükse de tenkise tabidir (Yarg. 1. HD., 2019/4562 E.).

11. Tenkis davasında hangi tarih esas alınır?

Tüm değerleme ve saklı pay hesaplaması, miras bırakanın öldüğü tarih itibarıyla yapılır (Yargıtay HGK, 2017/1-2483 E.).

12. Tenkise tabi mallar nelerdir?

• Taşınmazlar (arsa, ev, tarla)

• Taşınırlar (değerli eşyalar, para)

• Hisse senetleri

• Banka hesaplarındaki varlıklar

• Devredilmiş şirket hisseleri

13. Saklı paya zarar verilmişse ne talep edilebilir?

İhlal edilen miktarın, malın aynen iadesi ya da mümkün değilse bedelinin ödenmesi talep edilebilir.

14. Tenkis davasında bilirkişi raporu şart mıdır?

Evet. Özellikle taşınmazın rayiç değeri ve saklı pay ihlali bilirkişi raporlarıyla belirlenir.

15. Tenkis davasında tanık delili geçerli midir?

Sadece bağışın niteliği veya irade konusunda kullanılabilir. Değer belirleme açısından yeterli olmaz.

16. Tenkis davasında ispat yükü kimdedir?

Saklı pay sahibi davacı, ihlali ispatla yükümlüdür. Ancak tasarrufun bağış olduğunu davalı reddederse ispat yükü yer değiştirir.

17. Vasiyetname varsa da tenkis davası açılabilir mi?

Evet. Vasiyet geçerli olsa bile, saklı payı ihlal ediyorsa tenkise tabidir (Yarg. 3. HD., 2020/2312 E.).

18. Tapuda satış gösterilmesi tenkisi engeller mi?

Hayır. Biçim değil, içerik esastır. Gerçek bedel ödenmemişse bağış sayılır.

19. Tenkis davası ile başka davalar birlikte açılabilir mi?

Gerektiğinde muris muvazaası, mirasçılığın iptali, tespit davalarıyla birlikte görülebilir.

20. Tenkis davasında icra takibi yapılabilir mi?

Hüküm kesinleştikten sonra, hükmedilen bedel icra yoluyla tahsil edilebilir.

21. Vasiyetnamenin iptali davası ile tenkis aynı şey midir?

Hayır. Vasiyetname tamamen geçersizse iptal davası açılır. Geçerli ama saklı payı ihlal ediyorsa, tenkis açılır.

22. Tenkis davası kime karşı açılır?

Saklı payı aşan miktarı alan kişi veya kişiler aleyhine açılır.

23. Tenkis davasında zamanaşımı nasıl ispatlanır?

Davacı saklı payı ne zaman öğrendiğini, davalı ise zamanaşımının dolduğunu delillerle kanıtlamak zorundadır.

24. Sadece bir mal için tenkis davası açılabilir mi?

Evet. Saklı payı ihlal eden taşınmaz veya işlem için münhasıran dava açılabilir.

25. Mirasçının kendi hakkını reddetmesi tenkis davasına engel mi?

Eğer miras reddedilmişse tenkis davası açma hakkı da sona erer.

26. Tenkis davasında ölümden önce yapılan taşınmaz devri geçerli midir?

Eğer bu devir bağış niteliğindeyse ve saklı payı ihlal ediyorsa, ölümden yıllar önce yapılmış olsa bile tenkise tabidir. Türk Medeni Kanunu’na göre sağlararası tasarruflar da tenkise girer.

27. Miras bırakanın evladına yaptığı bağış tenkise tabi olur mu?

Evet. Miras bırakan, bir çocuğuna diğerlerine kıyasla fazla bağış yaparsa ve bu bağış diğerlerinin saklı payını zedeliyorsa, bu durum tenkis davası ile düzeltilir.

28. Evlat edinilen çocuğa yapılan bağışlarda tenkis davası açılır mı?

Eğer evlatlık, yasal mirasçı ise ve saklı paylı diğer mirasçıların hakları zedelenmişse, yapılan bağış tenkise konu olabilir.

29. Tenkis davasında miras bırakanın mal kaçırma amacı aranır mı?

Hayır. Tenkis davası kast aramaz. Yani miras bırakanın kötü niyeti olmasa bile saklı pay zedelenmişse, tasarruf tenkise tabi tutulur.

30. Miras bırakan sağlığında tüm malvarlığını bağışlayabilir mi?

Teorik olarak evet. Ancak saklı paylı mirasçılar tenkis davası ile bu bağışları iptal ettirebilir veya bedelini geri alabilir.

31. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi tenkis davasına konu olur mu?

Eğer bu sözleşme gerçekte bir bağış maskesi taşıyorsa, tenkise tabi olur. Yargıtay, bu konuda “şekle değil, amaca bakılır” ilkesini benimser.

32. Tenkis davası açılmadan önce taşınmaz üçüncü kişiye satılırsa ne olur?

Tenkis davası, eğer üçüncü kişi iyiniyetli alıcı değilse, bu kişiye karşı da açılabilir. Ancak tapu iptali yerine bedel talebi daha ön plandadır.

33. Tenkise tabi taşınmazın satılması halinde ne istenebilir?

Taşınmaz aynen iade edilemiyorsa, satış bedeli üzerinden hesaplanarak nakden ödeme talep edilir.

34. Tenkis davası sonucu tapu iptali mümkün müdür?

Eğer taşınmazın aynen iadesi istenmişse ve üçüncü kişi kötü niyetliyse, tapu iptali ve tescil talep edilebilir.

35. Tenkis davası sonucunda hangi kararlar verilir?

• Tenkise tabi tasarrufun iptali

• Malın aynen iadesi

• Aksi mümkünse bedel olarak tahsili

• Davalıların paylarının azaltılması

36. Tenkis davasında avukat tutmak gerekli mi?

Zorunlu değil ama şiddetle tavsiye edilir. Zira tenkis hesaplamaları, değerleme, zamanaşımı ve ispat yükü açısından çok teknik bir davadır.

37. Tenkis davasında alınan bilirkişi raporlarına nasıl itiraz edilir?

Avukatınız, rapordaki eksiklikleri süresinde belirterek rapora itiraz dilekçesi sunar ve gerekirse ek bilirkişi incelemesi talep eder.

38. Tenkis davasında karşı taraf malı başka birine devrederse ne olur?

İyiniyetli alıcıya karşı dava açılamaz. Ancak devreden kişiden bedel talep edilir. Mirasın korunması amacıyla tapuya şerh düşülmesi önerilir.

39. Tenkis davasında vasiyetname varsa süreç nasıl işler?

Vasiyet geçerli olsa dahi saklı pay zedelenmişse, vasiyetnamenin o kısmı tenkise tabi tutulur.

40. Birden fazla mirasçı birlikte tenkis davası açabilir mi?

Evet. Saklı payı zedelenen her mirasçı birlikte veya ayrı ayrı dava açabilir. Paydaş dahi olsalar, hakları bireyseldir.

41. Tenkis davası açmak için noter işlemi gerekir mi?

Hayır. Ancak mirasçılık belgesi, tapu belgeleri ve vasiyetname gibi evraklar dava dosyasına eklenmelidir.

42. Tenkis davasında karşı dava açılabilir mi?

Evet. Davalı, miras bırakanın başka bağışlarını da gündeme getirerek denkleştirme, mahsup veya muvazaa iddiasında bulunabilir.

43. Tenkis davasında mahkeme kararı ne zaman kesinleşir?

İlk derece mahkemesinin kararı istinaf edilmezse 1 ay sonra kesinleşir. İstinaf veya temyiz varsa süreç uzar.

44. Tenkis davası kazanan kişi, karar sonrası ne yapmalıdır?

• İcra takibi başlatabilir

• Tapu iptali varsa tescil işlemleri yapılmalıdır

• Gerekirse vergi işlemleri ve veraset beyannamesi güncellenmelidir

45. Tenkis davası kaybedilirse yeniden açılabilir mi?

Eğer usulden değil esastan reddedildiyse, aynı konuda tekrar dava açılamaz. Ancak yeni delil veya farklı işlem varsa, yeni dava mümkündür.

46. Tenkis davası miras payını artırır mı?

Evet. Eğer saklı payınız zedelenmişse ve dava kabul edilirse, hak ettiğiniz paya ulaşmış olursunuz.

47. Tenkis davasında hesaplama nasıl yapılır?

• Tüm tereke toplanır

• Saklı pay oranları belirlenir

• Tasarruflar çıkarılır

• Eksik kalan oranlar hesaplanır

• İhlal edilen kısımlar geri istenir

📌 Not: Bu hesaplama miras hukuku avukatı desteğiyle yapılmalıdır.

48. Tenkis davasında vergi doğar mı?

Tapu devri veya nakdi ödeme varsa, işlem türüne göre veraset ve intikal vergisi veya harçlar doğabilir.

49. Tenkis davası kaç yıl sürer?

İlk derece mahkemelerinde ortalama 12-24 ay, istinaf ve temyizle birlikte 3-4 yıl sürebilir. Ancak iyi hazırlık süreci hızlandırır.

50. Tenkis davası hakkında danışmanlık almak için ne yapmalıyım?

Alanında uzman bir miras hukuku avukatıyla görüşerek saklı pay ihlali, tenkise tabi mallar ve strateji belirleme süreci başlatılmalıdır. İzmir başta olmak üzere Türkiye genelinde bu alanda uzmanlaşmış avukatlar, sizi hem dava öncesi hem dava sürecinde yönlendirebilir.

51. 🎁 BONUS SORU: “Babam tüm mal varlığını bir kardeşime bıraktı, ne yapabilirim?”

Eğer babanız sağlığında veya vasiyet yoluyla tüm malvarlığını sadece bir kardeşinize bıraktıysa, bu durumda saklı payınız ihlal edilmiş olabilir. Türk Medeni Kanunu’na göre altsoy (çocuklar) saklı pay sahibi mirasçılardır ve miras bırakan bu payları ortadan kaldıramaz. Bu nedenle, siz de mirasçılardan biriyseniz, tenkis davası açarak:

• Saklı payınızı hesaplatabilir

• Malvarlığının haksız devrini iptal ettirebilir

• Gerekirse aynen malın iadesini ya da bedelinin ödenmesini talep edebilirsiniz.

• Tenkis davası için mirasın açıldığı tarihten itibaren 10 yıl, öğrenme tarihinden itibaren 1 yıl süreniz vardır.

📌  “babam mirası kardeşime bıraktı ne yapmalıyım”, “tek çocuğa miras bırakılabilir mi”, “saklı pay nedir”, “tenkis davası nasıl açılır” gibi soruların cevapları da yukarıdaki soru ve cevaplarda işlenmiştir. “Babam tüm mirası kardeşime verdi” demek, çoğu zaman tenkis davası açmak için güçlü bir başlangıçtır.

Tenkis davası, miras hukukunun en hassas konularından biridir. Saklı pay sahibi mirasçıların haklarını güvence altına almak amacıyla hukuk sistemimizde özel olarak düzenlenmiştir. Dava sürecinde dikkat edilmesi gereken birçok teknik detay ve yargı uygulaması bulunmaktadır. Bu sebeple, bu tür davalarda miras hukuku avukatı ile çalışmak, mirasçının haklarını tam anlamıyla kullanabilmesi açısından büyük önem taşır.