Dijital Delil: Adli Bilişim Yapay Zeka Algoritmalarına Karşı Savunma

 1. Adli Bilişimde Algoritma Temelli Yapay Zekâlar Ne İş Yapar?

🔍 Görevleri:

• Delil tespiti, ayıklama ve analiz: Milyonlarca dosya içinde aranan bir e-posta, resim, parola ya da dosya parçası varsa, AI destekli algoritmalar bu içeriği otomatik tespit edebilir.

• Hash analizleri yapar: Özellikle çocuk istismarı, müstehcenlik gibi suçlarda görsellerin “parmak izi” (hash değeri) veri tabanlarla eşleştirilir.

• Zaman çizelgesi oluşturur: Dijital cihazdaki aktiviteleri kronolojik sıraya koyarak olay örgüsünü kurar.

• Eşleşen yüz tespiti, içerik sınıflaması yapar.

• Suç unsurunun “insan tarafından görülmeden” önce ön incelemesini yapar.

• Önincelemeler ilgili ülkenin adli soruşturma merkezlerine (Federal Savcılık, Cumhuriyet Savcılığı, Krallık Savcılığı gibi, Kamu Avukatlar Başkanlığı gibi) raporlanır.

 2. NCMEC Gibi İçerik Tespiti ve İhbarı Yapan Kuruluşlar

2.1. NCMEC (National Center for Missing and Exploited Children) – ABD

• 📍 Merkezi: Virginia, ABD

• 🔍 Görevleri:

  • Tüm dünyadan gelen çocuk istismarı, müstehcenlik ve kayıp çocuk içeriklerinin toplanması

  • “CyberTipline” platformu üzerinden şirketlerden gelen otomatik ihbarları analiz eder.

  • FBI, Homeland Security, Interpol ile entegredir.

• 🧠 Algoritmik Altyapı:

  • Görsel analiz, hash eşleştirme, yapay zekâ ile çıplaklık tespiti.

• 💥 Hukuki Sonuç:

  • NCMEC ihbarı, birçok ülkede doğrudan ceza soruşturması başlatılmasına yol açabilir.

2.2. INTERPOL – ICSE (International Child Sexual Exploitation database)

• 🌍 Uluslararası Polis Teşkilatı tarafından yönetilir.

• 🔍 Amaç:

  • Ülkeler arası işbirliğiyle istismar görsellerinin tekrarını önlemek

  • Görsellerin “kaynağı” belirlenerek mağdurların tespiti.

• 👁‍🗨 Teknoloji:

  • Görsel eşleştirme (hash), yapay zekâ destekli yüz tanıma, EXIF verisi analizi.

• 👮‍♂️ İşbirliği:

  • 60’tan fazla ülkenin güvenlik birimi ICSE’ye içerik sağlar.

2.3. Project Arachnid – Kanada (CyberTip.ca)

• 🔬 Yürütücü: Canadian Centre for Child Protection (C3P)

• 🕷️ Algoritmik Taranma:

  • Günde 3 milyar görseli tarayabilen yapay zekâ motoru.

• 📦 Çalışma prensibi:

  • Web sitelerindeki, sosyal medya platformlarındaki görselleri tarar.

  • Çocuklara yönelik cinsel içerikler tespit edilince otomatik uyarı ve kaldırma talebi gönderir.

• 💡 Yasal niteliği:

  • “İz bırakmadan” çalışan algoritmalar sayesinde içerik yayılımı durdurulur, ardından polis birimlerine yönlendirme yapılır.

2.4. EUROPOL – E2C (European Cybercrime Centre) & AP Twins

• 🛡️ EUROPOL bünyesindeki dijital suçlara karşı oluşturulmuş özel merkez.

• 🎯 Amaç:

  • Avrupa çapındaki müstehcenlik içeriklerinin merkezi analizini sağlamak.

  • Ebeveyn şikayetleri, okul ihbarları ve web içerik taramaları sonucu oluşturulan havuzları işler.

• 🔧 Teknoloji:

  • Görsel sınıflandırma algoritmaları, benzer poz analizi, istismar seviyesi derecelendirmesi.

2.5. THORN – ABD (STK)

• 🚀 Ashton Kutcher destekli ve Google-Facebook gibi teknoloji devleriyle iş birliği yapan bir organizasyon.

• 🤖 Yapay zekâ ürünü: “Spotlight” ve “Classifier”

  • Çocuk istismarı amaçlı ticari görselleri analiz eder.

  • Görsellerin internetteki yayılım hızını ölçer.

• 🔍 İhbar sistemi yoktur, ancak yetkili kurumlara veri aktarımı sağlar.

2.6. IWF (Internet Watch Foundation) – İngiltere

• 🔎 İngiltere merkezli bağımsız içerik denetleme kuruluşudur.

• 📋 İhbar alma, içerik kaldırma ve polis yönlendirme sistemi mevcuttur.

• 🌐 Hangi içerikleri hedef alır?

  • Çocuk istismarı görselleri

  • Şantaj amaçlı çıplaklık

  • “Grooming” içerikleri

• 🧩 Önemli iş ortakları: BT, Vodafone, Google, Microsoft

2.7. ECPAT International (Davaları)

• 💠 100’den fazla ülkede faaliyet gösteren çocuk hakları odaklı STK ağıdır.

• 📡 Bilgiyi “paylaşıma açma” değil, raporlama ve farkındalık oluşturma odaklıdır.

• 📌 Türkiye’de de sivil partner kuruluşları bulunmaktadır.

2.8. eSafety Commissioner – Avustralya

• 📥 Avustralya vatandaşlarının dijital ortamdaki mağduriyetlerini rapor ettiği resmi portal.

• 🚫 Çocuk istismarı ve zorbalık içeriklerini kısa sürede kaldırma ve BTK benzeri yetki.

3. Uluslararası Dijital İçerik İhbar ve Denetim Kuruluşları (Çocuk İstismarı Dışı Alanlarda)

3.1. INHOPE – Uluslararası Hotline Ağı

• 🌍 40’tan fazla ülkede faaliyet gösteren dijital içerik ihbar ağıdır.

• 🔗 Türkiye’de “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı / BTK” bu ağa üyedir.

• 💼 Yalnızca çocuk istismarı değil, müstehcenlik, tehdit, cinsel şantaj, siber zorbalık içerikleri için de ihbar alır.

• 💻 İnternet üzerinden doğrudan halkın ihbar yapabileceği anonim şikâyet sistemine sahiptir.

3.2. Tech Against Terrorism – Birleşmiş Milletler Destekli Girişim

• 🔍 Terör örgütlerinin dijital propagandalarıyla mücadele eder.

• 🌐 YouTube, Twitter, Meta gibi platformlara içerik kaldırma önerileri sunar.

• ⚙️ Yapay zekâ destekli veri tarayıcılarla radikal ideolojilerin yayılmasını izler.

• 📊 Terörle iltisaklı 35.000+ içerik eşlemesi yapılmıştır.

3.3. GIFCT (Global Internet Forum to Counter Terrorism)

• 🛡️ Meta, Microsoft, Twitter ve YouTube tarafından kurulan ortak algoritmik platformdur.

• 📦 Hash paylaşımı yapılan ortak bir veritabanı ile, terör içerikleri yayılmadan kaldırılır.

• 💡 Özellikle “DAEŞ, El Kaide, radikal sağ gruplar” içerikleri filtrelenir.

• 🔄 İçerik eşleşirse, ilgili platforma otomatik kaldırma önerisi yapılır.

3.4. Internet Governance Forum (IGF – Birleşmiş Milletler)

• 🧭 İnternetteki içerik denetimi ve dijital haklar arasında denge kurmayı hedefler.

• ⛔ Müstehcenlik, nefret suçu, deepfake, cinsiyetçi saldırı içeriklerinin ulusal hukuklara uygun olarak sınırlandırılması için veri sağlar.

• 📡 IGF platformunda her yıl onlarca ülke “dijital içerik denetimi” konulu teknik rapor sunar.

3.5. Europol SIRIUS & EMPACT Programları

• 🎯 Avrupa ülkeleri içinde nefret suçu, intihara yönlendirme, deepfake şantajları gibi suçlarla mücadele eden dijital platform.

• 📂 Telegram, Reddit, Discord gibi ortamlardaki dijital suçları izler.

• 🧠 Algoritmalar sayesinde “riskli kullanıcı” ve içerik sınıflandırmaları yapılır.

3.6. NetClean – İsveç Menşeli Dijital İçerik Tarayıcı

• 💻 İlk başta çocuk istismarı içerikleri için geliştirildi; ancak artık şiddet, işkence, nefret suçları içeren videoları da analiz eder.

• 🧠 Şirket içi bilgisayarlarda “illegal içerik” tespiti için kurumsal yazılım sunar.

• 👔 Uluslararası birçok polis teşkilatı ve kamu kurumu tarafından kullanılır.

3.7. Trust & Safety Professional Association (TSPA)

• 🌐 Dijital platformlarda içerik güvenliği ve kullanıcı koruması alanında çalışan uzman topluluğudur.

• 🧠 YouTube, X, Twitch gibi ortamlarda içerik denetleme ve insanlı/algoritmik doğrulama süreçlerini geliştirir.

• 🎓 Eğitim ve standart oluşturma yönüyle de aktiftir.

3.8. The Web Foundation – Contract for the Web (Tim Berners-Lee)

• 🌍 İnternetin kurucusu Tim Berners-Lee’nin liderliğinde kurulan bu yapı, internette etik, insan hakları ve şeffaflık ilkeleri çerçevesinde içeriklerin izlenmesini önerir.

• 📢 Toplumsal cinsiyet temelli şiddet, siber zorbalık, yalan haber, nefret dili gibi içeriklerin azaltılmasını hedefler.

• 🤖 Öneri ve rehber raporları, hükümetlerin ve platformların düzenlemelerine yön verir.

4. Algoritmaların Görevi veya Tanımı Nedir?

📌 Tanım:

Algoritma, belirli bir problemi çözmek veya belirli bir sonuca ulaşmak için adım adım izlenen kurallar bütünüdür.

Algoritmaların Görevleri Nelerdir?

4.1. Problem Çözmek

Her algoritmanın temel görevi bir problemi çözmektir.
Örnek:

• “Bir metin içindeki en sık geçen kelimeyi bul.”

• “En kısa yol hangisi?” (Google Maps’te olduğu gibi)

4.2. Verileri İşlemek ve Sıralamak

Algoritmalar, büyük miktarda veriyi anlamlandırmak, gruplamak, filtrelemek veya sıralamak için kullanılır.
Örnek:

• Sosyal medyada “sana özel içerik” öneren sistemler.

• Google aramalarında en alakalı sonucu en üstte göstermek.

4.3. Otomatik Karar Vermek

Algoritmalar, birçok durumda insan müdahalesi olmadan karar verir.
Örnek:

• Bankaların kredi puanı algoritmaları

• Netflix’in sana özel film önerileri

• Facebook/Instagram’da hangi içeriği göreceğin

4.4. Zaman ve Kaynak Tasarrufu Sağlamak

Algoritmalar; zaman, emek ve hesaplama gücünden tasarruf sağlar.

Karmaşık işlemleri hızlıca ve tutarlı şekilde çözerler.

4.5. Hataları Azaltmak ve Standartlaştırmak

İnsan hatalarını minimize eder, süreçleri standartlaştırır.
Özellikle adli bilişim, sağlık teknolojileri, mühendislik gibi alanlarda çok önemlidir.

5. Bu Sistemlerde Kararı Algoritmalar mı Veriyor?

✅ Evet, ilk kararı algoritmalar veriyor! Yani ilk rapor taslağını yapay zekalar hazırlıyor. Ancak:

📌 Karar Aşamaları:

1. Algoritma içerikte riskli öğe olup olmadığını belirler.

   • Görselde çıplaklık, çocuk yüzü, cinsel poz, vb.

   • Yazışmalarda cinsel içerikli dil, “grooming” davranışı, vb.

2. İçerik hash veri tabanı ile eşleştirilir.

   • Eğer içerik daha önce “illegal” diye işaretlendiyse, doğrudan eşleşme yapılır (örneğin: NCMEC hash listesi).

3. Bir ön karar alınır:

   • Bu içerik şüphelidir.

   • Sistem “FLAG” (işaretle) yapar.

4. Bir insan gözünden tekrar geçer.

   • NCMEC gibi sistemlerde nihai raporu bir analist (insan) hazırlar.

   • Ancak bazı otomatik ihbar sistemleri “insan filtresi olmadan” doğrudan BTK veya kolluk kuvvetlerine rapor üretebilir.

6. Hukuki Açıdan: Bu Algoritma Raporları Delil Olarak Kabul Edilir mi?

📌 Türk Hukuku (CMK) Açısından:

• Algoritmanın bulduğu içerik, usulüne uygun bilirkişi raporu, hard disk imajı ve hash doğrulamasıyla sunulmazsa doğrudan delil olamaz.

• Delilin hukuka aykırı şekilde elde edilip edilmediği çok kritiktir (CMK m.206 ve 217). Bu noktada avukatlar bu hususları çok dikkatli bilişim hukuku kapsamında irdelemelidir.

📌 AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) Ne Diyor?

• “Algoritmalar tek başına yargı kararı yerine geçemez.”

• “Şüpheliye karşı içerikler, savunma hakkı gözetilerek, açık ve şeffaf biçimde sunulmalıdır.”

• AİHM kararlarına göre özet olarak cevaplandırılmıştır.

 Sonuç Olarak Algoritma mı, İnsan mı Karar Veriyor?