Dijital Baskın: Bilgisayara El Koyma Usulü Nasıl Yapılır?

Dijital verilerin delil niteliği kazandığı günümüzde, bilgisayarlara el konulması artık sadece teknik değil, ciddi hukuki denetime tabi bir işlemdir. Özellikle bilişim suçları, şantaj, müstehcenlik, dolandırıcılık ve kişisel veri ihlali gibi suçlarda, kolluk kuvvetlerinin dijital delillere erişimi, Anayasa, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK), Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) çerçevesinde sıkı kurallara bağlanmıştır.

1. Hukuki Dayanaklar Nelerdir?

a) CMK m. 134 – Bilişim Sistemlerinde Arama

CMK’nın 134. maddesi, bilişim sistemlerinde arama ve el koyma işlemlerine özgü düzenlemedir. Bu maddeye göre:

• Hakim kararı zorunludur. (Acil durumlarda savcının izniyle yapılabilir; hâkim 24 saat içinde onaylamazsa işlem geçersiz olur.)

• Kopyalama önceliklidir. Mümkünse sadece kopya alınmalı, tüm cihaza el konulmamalıdır.

• Yedekleme tutanağı tutulmalı, içeriği teknik uzman nezaretinde muhafaza altına alınmalıdır.

b) CMK m. 127 – Zapt (El Koyma)

El koyma işlemi, CMK m. 127 kapsamında “taşınır malların muhafaza altına alınması”dır. Bilgisayarlar da bu kapsamda değerlendirilmektedir.

c) Anayasa m. 20/3 – Özel Hayatın Gizliliği

Her bireyin haberleşme, yazışma ve özel bilgileri korunur. Dijital baskında bu mahremiyet ancak hukuki gerekçeye ve hâkim kararına dayanılarak sınırlandırılabilir.

d) KVKK m. 5-6-12 – Verilerin Hukuka Uygun İşlenmesi ve Korunması

El konulan cihazlardaki kişisel verilerin, amaca aykırı olarak üçüncü kişilerle paylaşılması, analiz edilmesi veya kamuya açıklanması KVKK kapsamında suç teşkil eder.

2. Bilgisayara El Koyma Usulü Nasıldır?

Aşamalar:

1. Şüphe Oluşması: Bilişim suçları, müstehcenlik, dolandırıcılık gibi iddialar üzerine savcılık şüpheli hakkında dijital materyallere ulaşma talebinde bulunabilir.

2. Hâkim Kararı veya Savcı İzni: CMK m. 134 uyarınca karar alınır. Kararda el konulacak cihaz türü, yeri, amacı ve kapsamı açıkça belirtilmelidir.

3. Arama ve El Koyma İşlemi:

   • Arama sırasında şüpheli veya avukatı hazır bulundurulmalıdır.

   • İzleme, kopyalama, yedekleme işlemleri teknik uzman eşliğinde yapılmalıdır.

   • Fiziki el koyma durumunda mühürleme ve ayrı bir delil poşeti zorunludur.

4. Zapt Tutanağı Düzenlenmesi:

   • Hangi cihazlara el konulduğu,

   • Hangi klasörlerin kopyalandığı,

   • Şifreli dosya veya parola varsa, bu durum tutanağa açıkça yazılmalıdır.

5. İnceleme Aşaması (Bilirkişi ve Adli Bilişim):

   • Bilgisayar, flash bellek, telefon veya harici disk adli bilişim uzmanları tarafından incelenir.

   • İnceleme süreci için ek süre alınabilir (çoğu zaman aylar sürer).

   • KVKK’ya uygunluk, gerekirse kişisel verilerin ayrıştırılması, mahrem içeriklerin ifşa edilmemesi önemlidir.

3. El Konulan Bilgisayardaki Veriler Ne Kadar Süre Saklanabilir?

• CMK 134/4 uyarınca, inceleme sonunda gereksiz veriler iade edilir veya imha edilir.

• Hakim tarafından belirlenen süre dışında veriler sınırsız saklanamaz.

• Delil niteliği taşımayan özel hayat verileri kullanılmadan yok edilmelidir.

4. Hangi Suçlarda Dijital El Koyma En Çok Uygulanır?

Dijital el koyma, bilişim cihazları (bilgisayar, telefon, tablet, hard disk, USB bellek, sunucu vb.) üzerinde adli bilişim incelemesi yapılabilmesi amacıyla uygulanır. Özellikle delilin dijital ortamda bulunduğu düşünülen suçlarda bu tedbir kritik öneme sahiptir. El koyma işlemleri, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 134. maddesi çerçevesinde hâkim kararıyla ya da gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının izniyle gerçekleştirilir. Uygulamada ise bazı suç tipleri, doğrudan dijital veri izine dayanması nedeniyle el koymanın en sık uygulandığı alanları oluşturur:

 a) TCK m. 243-245: Bilişim Sistemine Girme, Sistemi Engelleme ve Verileri Bozma

Bu suç tipleri doğrudan bilgisayar sistemleri, e-posta hesapları, ağ bağlantıları ve internet sunucularının izinsiz kullanılması, manipüle edilmesi ya da erişilemez hale getirilmesi ile ilgilidir. Failin dijital iz bırakması yüksek ihtimaldir. Bu nedenle:

• Şüphelinin kullandığı cihazdaki log kayıtları,

• İnternete bağlanma zamanları,

• Yazılım kurulum ve silme faaliyetleri,

• Hackleme yazılımları ya da izinsiz şifre girişleri

gibi veriler açısından cihazlara el konulması kaçınılmazdır.

 b) TCK m. 226: Müstehcenlik Suçu (Özellikle Çocuklara Yönelik Görseller)

Müstehcenlik suçunda internet üzerinden indirilen veya paylaşılan içeriklerin dijital cihazda bulunma olasılığı çok yüksektir. Özellikle NCMEC (National Center for Missing and Exploited Children) veya Interpol gibi uluslararası kurumların BTK’ya gönderdiği bildirimlerde yer alan IP adresleri, şüphelinin cihazına el konulması için yeterli gerekçe oluşturabilir.

• Tarayıcı geçmişi

• Görsel/video dosyaları

• E-posta ekleri

• Bulut sistemleri ve gizli klasörler

genellikle adli bilişim uzmanlarınca taranır. Bu davalarda en kritik delil, içeriklerin cihazda bulunup bulunmadığıdır.

 c) TCK m. 107: Şantaj ve Dijital Tehdit Suçları

Şantaj eylemlerinde, failin mağdura ait özel verileri veya görüntüleri elinde tuttuğu ve mağdura karşı tehdit oluşturduğu iddia edilir. Bu tür suçlarda:

• WhatsApp, Telegram, Instagram, Discord gibi mesajlaşma uygulamaları,

• Ekran görüntüleri veya ses kayıtları,

• VPN veya TOR gibi kimlik gizleme yazılımları

incelenmek üzere cihazlara el konulur. Failin tehdit ettiği dosyaların cihazda bulunup bulunmadığı, mesajların ne zaman gönderildiği gibi veriler adli süreçte büyük rol oynar.

 d) TCK m. 134 ve 136: Özel Hayatın Gizliliğini İhlal ile Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Ele Geçirilmesi

Kişiye ait özel görüntülerin, ses kayıtlarının veya kişisel verilerin (telefon numarası, adres, banka bilgisi, özel yazışmalar) izinsiz ele geçirilmesi ya da yayılması suçlarında el koyma kararı verilmesi olağandır. Bilgisayar veya telefonda:

• Casus yazılım,

• Uzaktan erişim izleri,

• Fotoğraf klasörleri,

• Sesli/görüntülü kayıtlar

incelenmek üzere alınır. Ayrıca KVKK yönünden de savcılık soruşturmaları başlatılır.

 e) TCK m. 158: Bilişim Yoluyla Nitelikli Dolandırıcılık

Bilişim sistemlerinin kullanılarak sahte web siteleri, e-ticaret platformları, sahte IBAN’lar veya sahte yatırım platformları üzerinden yapılan dolandırıcılık vakalarında şüphelinin dijital cihazı olayın merkezindedir.

• Sahte site şablonları,

• Kopya banka ekranları,

• Kripto cüzdan ekran görüntüleri,

• MetaMask, Binance, Papara gibi uygulama kayıtları

el konulan cihazlarda araştırılır. IP adresi, işlem saatleri, uygulama giriş çıkışları teknik incelemeye konu olur.

 f) TCK m. 220, 314 (örgüt suçu kapsamında dijital belge araması)

Silahlı terör örgütüne üyelik veya suç örgütü yöneticiliği suçlarında, şüphelilerin dijital cihazlarında örgüte ait içerik, şifreli mesajlar, haberleşme uygulamaları (ByLock, Eagle vs.), dijital talimatlar yer alabilir. Bu dosyalarda adli bilişim uzmanları cihazların içeriğini çözümler.

En Çok El Koyma Yaşanan Suç Uygulamasında Özetle:

Dijital el koyma kararı, sadece cihazın fiziken alınması değil, içindeki verilerin hukuka uygun olarak delil haline getirilmesi anlamına gelir. Bu nedenle bilişim suçları başta olmak üzere dijital iz barındıran her suçta bu tedbir, hem savunma hem de iddia makamı için vazgeçilmez delil kaynağıdır.

Şüphelinin adil yargılanma hakkı ve özel hayatının gizliliğiyle kamu güvenliği dengeli şekilde yürütülmelidir. Avukatın süreci denetlemesi, el koyma ve inceleme kararlarını titizlikle takip etmesi bu nedenle son derece önemlidir.

5. Dijital El Koymaya İtiraz Nasıl Yapılır?

Bilgisayara, cep telefonuna veya başka bir dijital cihaza mahkeme kararıyla el konulması, bireyin özel hayatına doğrudan müdahale niteliği taşıyan ağır bir koruma tedbiridir. Bu işlem, çoğunlukla bilişim suçları, müstehcenlik, şantaj, kişisel veri ihlali, örgüt üyeliği, dolandırıcılık gibi suç tiplerinde delil elde etmek amacıyla gerçekleştirilir. Ancak her el koyma işlemi hukuka uygun değildir. Hukuka aykırı yapılan dijital el koyma işlemlerine karşı, yasal süresi içinde itiraz etme hakkı bulunmaktadır.

CMK 134 Kapsamında El Koyma Kararına İtiraz

El koyma işlemi genellikle CMK m. 134 uyarınca verilir. Bu maddeye göre:

• Bilgisayar ve dijital verilere el koyma, hâkim kararıyla yapılmalıdır.

• Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde savcı kararıyla da yapılabilir ama bu karar 24 saat içinde hâkime onaya sunulmak zorundadır.

• Kararın kapsamı ve amacı net olarak yazılmalı; sınırsız, belirsiz, genel içerikli kararlar hukuka aykırıdır.

Hâkim kararıyla yapılan el koyma işlemi, şüpheli, müşteki, müdafi veya ilgili kişi tarafından 7 gün içinde sulh ceza hâkimliğine itiraz yoluyla denetlenebilir. Özellikle “telefonuma el koyuldu ne yapmalıyım?”, “bilgisayarıma savcılık tarafından el konuldu” gibi aramalarla bilgi arayan kişiler için bu hak hayati önem taşır.

İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

CMK 134 itiraz dilekçesi hazırlanırken şu unsurlara dikkat edilmelidir:

• El koyma işleminin kapsamı ve amacı dışına çıkılıp çıkılmadığı belirtilmelidir.

• El konulan dijital cihazda delil olmayan özel verilerin bulunduğu açıkça ifade edilmelidir (kişisel fotoğraflar, hasta bilgileri, özel yazışmalar vb.).

• Kararın ölçülülük ilkesine aykırı olduğu, yalnızca belirli klasörlerin kopyalanabilecekken tüm cihaza fiziken el konulduğu ileri sürülebilir.

• Eğer varsa, dijital cihazın zaten kollukla paylaşıldığı, yedekleme yapılabileceği ve fiziki el koymanın gerekli olmadığı vurgulanmalıdır.

Dilekçeye; karara ait evrak, tutanaklar, varsa CD/USB kopyaları, bilirkişi raporları ve el koyma işleminde bulunan kolluk görevlilerinin adı-soyadı gibi bilgiler de eklenmelidir.

Hangi Mahkemeye Başvurulur?

Yetkili mahkeme, el koyma kararını veren sulh ceza hâkimliğidir.
Görevli makam ise itiraz merci olarak aynı ildeki diğer sulh ceza hâkimi olacaktır.
Örneğin İzmir’de Bayraklı Adliyesi 1. Sulh Ceza Hâkimliği karar verdiyse, itirazı İzmir 2. Sulh Ceza Hâkimliği inceleyebilir.

El Koymanın Hukuka Aykırı Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Aşağıdaki durumlar varsa, el koyma kararı hukuka aykırı olabilir ve iptal edilmesi için güçlü gerekçe oluşturur:

• Hâkim kararı alınmadan, yalnızca kolluk talimatıyla işlem yapılması

• Şüphelinin veya avukatının arama sırasında hazır bulunmaması

• Tutanak düzenlenmemesi veya eksik imzalanması

• El konulan cihazın delille ilgisiz olması (örneğin başka kişiye ait cihaz)

• Arama saatinin geceye sarkması veya gündüz izinsiz yapılması

• Tüm cihaz yerine sadece ilgili klasörlerin kopyalanabilecekken cihazın tamamına el konulması

• Şifreli klasörlerin çözülmesi için kişiye baskı yapılması

Bu gibi hukuka aykırılıklar, el koymanın iptali ve delilin geçersiz sayılması (hukuka aykırı delil) sonucunu doğurur.

El Konulan Bilgisayar veya Telefon Geri Alınabilir mi?

Evet. İtirazın kabul edilmesi halinde, bilgisayar veya telefonun iadesi mümkündür. Ayrıca incelemenin uzun sürdüğü durumlarda verilerin sadece imajının alınarak cihazın iadesi talep edilebilir. Uygulamada, bazı mahkemeler cihazın iadesini değil sadece içeriğin silinmesini yeterli görür.

Avukatla Hareket Etmek Neden Önemlidir?

Dijital delillerin usule aykırı şekilde elde edilmesi, ceza davasında tüm dosyanın çökmesine yol açabilir. Avukat:

• El koyma kararını inceler,

• CMK 134 çerçevesinde hukuka aykırılıkları tespit eder,

• El konulan materyallerin niteliğini analiz eder,

• İtiraz sürecini hem teknik hem hukuki delillerle destekler.

Özellikle dijital baskın sonrası, kişisel mahremiyetin ihlal edildiği durumlarda bir avukatın müdahalesi, hem KVKK kapsamında şikayet hem de CMK çerçevesinde tazminat talepleri bakımından kritik rol oynar.

Sonuç

Bilgisayara veya telefona el koyulması, sadece bir teknik işlem değil; kişisel hayatın mahremiyetine doğrudan müdahaledir. CMK m. 134 kapsamındaki el koymalara karşı, süre geçmeden yapılacak etkili bir itiraz, hem dijital cihazların iadesine hem de delil geçersizliğine yol açabilir.

Unutmayın, hukuka aykırı elde edilen dijital veriler mahkemede delil olarak kullanılamaz. Hak kaybı yaşamamak için dijital arama ve el koyma sonrası mutlaka bir ceza avukatıyla iletişime geçmeniz önerilir.

6. İzmir Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

İzmir’de özellikle Bayraklı Adliyesi, bilişim suçları dosyalarında teknik bilirkişi incelemelerini yoğun olarak yürütmektedir. BTK’dan IP adresi tespiti sonrası, bilgisayarlara yönelik arama kararları özellikle müstehcenlik, şantaj ve sosyal medya kaynaklı suçlar çerçevesinde uygulanmaktadır. Ancak bu süreçlerde sıklıkla savunma hakkı ihlali, aşırı kapsamlı el koyma, dosyada gereksiz inceleme gibi sorunlar yaşanabilmektedir.

7. Dijital Cihazlara El Koymada Avukatın Rolü

• Arama anında hazır bulunmak,

• El koyma tutanağını incelemek ve varsa karşı tutanak yazmak,

• Bilirkişi raporlarını denetlemek ve yanlış çıkarımlara karşı teknik rapor hazırlatmak,

• Mahremiyeti ihlal eden içeriklerin silinmesi için talepte bulunmak,

• KVKK ihlalleri varsa, Kurul’a başvuru yapmak.

Dijital baskın, sıradan bir arama değil; hukuka sıkı sıkıya bağlı, teknik ve anayasal sınırları olan bir işlemdir. Bilgisayara el koyma süreci şeffaf, denetlenebilir ve hak temelli yürütülmelidir. Aksi halde hem CMK hem KVKK hem de Anayasa düzeyinde ciddi hak ihlalleri doğar. Unutulmamalı: Her dijital cihaz bir belge dolabıdır. Ama o dolabın anahtarı da, kilidi de Anayasa’dır.

• Teknik ve hukuk alanında tecrübe gerektiren bu konularda telafisi imkansız hak kayıplarına uğramamak için, mutlaka avukatınıza danışmanızı şiddetle önermekteyiz.
• Aradığınız dava türü veya hukuki ihtilaf hakkında *yazılar*  bölümünde sağ üst köşeden arama yaparak onlarca davanız hakkında dilediğinizi okuyup, araştırabilirsiniz.
  

  AVUKAT DESTEĞİ

  Randevu almak için çalışma saatleri içerisinde aşağıdaki telefon aracılığı ile ulaşabilir, whatsapp hattına yazabilir (tıkla) veya aşağıdaki adrese mail atabilirsiniz. 

  Hafta içi: 09:00 – 19:00
  Cumartesi: 10:00 – 18:00

  Telefon: +90 532 282 25 23

  Gizlilik

  Gizlilik, bir avukatın ve hukuk büromuzun en önemli etik ilkelerinden biridir; 1136 sayılı Kanunda tanımlanan gizlilik ve ifşa etmeme ilkesini çok dikkatli ve hassas bir şekilde uygular. Ancak büromuz, müvekkillerinin bilgi, belge ve bilgilerini gizlilik ve bilgi sorumluluğu sınırları içinde gizli tutar ve hiçbir şekilde ve hiçbir koşulda üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşmaz.