Sigorta Hukukunda Tazminat Talepleri Yolu

Değer kaybı tazminatı taleplerinde izlenecek hukuki yollar üç sacayağına oturtulabilir:

1. Sigortaya doğrudan başvuru,

2. Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru,

3. Dava açma süreci (genelde Asliye Ticaret Mahkemelerinde).

Bunların her biri farklı avantajlara ve prosedürlere sahiptir. Aşağıda her bir aşamayı detaylıca, uygulamada karşılaşılan durumlarla birlikte izah ediyoruz;

I. Sigortaya Doğrudan Başvurma Süreci

1.1. Başvuru Zorunluluğu

Değer kaybı tazminatı taleplerinde öncelikle sigorta şirketine doğrudan başvuru yapılması gerekir. Bu, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu gereğince zorunlu bir ön başvuru niteliğindedir. Tahkim ya da dava açılabilmesi için öncesinde sigorta şirketinin bu talebe cevap vermemesi ya da talebin reddi gerekir.

1.2. Başvuru İçeriği

Başvuruya aşağıdaki belgeler mutlaka eklenmelidir:

• Trafik kazası tespit tutanağı,

• Ekspertiz raporu (özellikle değer kaybı ekspertizi),

• Aracın hasar öncesi ve sonrası fotoğrafları,

• Ruhsat fotokopisi,

• Vekâletname (avukat aracılığıyla yapılıyorsa),

• Kaza tarihinden itibaren sigortaya 15 gün içinde başvurulması önerilir (kesin süre olmamakla birlikte makul sürede başvuru esastır).

1.3. Sigortanın Yanıt Süresi

Sigorta şirketi 15 iş günü içinde başvuruya cevap vermek zorundadır. Bu sürede olumsuz cevap verirse veya hiç cevap vermezse, tahkim veya dava yolları açılır.

II. Sigorta Tahkim Komisyonu Süreci İle Hak Arama

(5684 sayılı Sigortacılık Kanunu m.30 ve ilgili yönetmelikler ışığında)

1. Hukuki Dayanak ve Komisyonun Yetkisi

Sigorta Tahkim Komisyonu, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi ile düzenlenmiş, sigorta sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların yargı yoluna gitmeden hızlı ve etkin biçimde çözüme kavuşturulması amacıyla kurulmuş özel bir çözüm mekanizmasıdır.

Kanun m.30/12:
“Sigorta ettiren, sigortalı, lehtar veya zarar gören kişiler ile sigorta şirketleri arasındaki uyuşmazlıklar, talep halinde Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından çözümlenir.”

2. Başvuru Ön Koşulu: Sigortaya Ön Başvuru Zorunluluğu

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılabilmesi için, öncelikle uyuşmazlık konusu sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunulması, bu başvurunun reddedilmesi veya 15 iş günü içinde yanıt verilmemesi gerekir.

Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmelik m.16/1:
“Tahkime başvuru yapılmadan önce uyuşmazlık konusu hakkında sigorta kuruluşuna başvurulmuş olması ve 15 iş günü içerisinde cevap alınamamış olması veya verilen cevabın yeterli bulunmaması gereklidir.”

3. Kimler Başvurabilir?

Sigorta tahkimine başvurma hakkı;

• Sigorta ettiren,

• Sigortalı,

• Lehtar,

• Zarar gören üçüncü kişi
  gibi sigorta sözleşmesinden doğrudan etkilenen kişilere tanınmıştır.

Not: Avukat aracılığıyla başvuru yapılacaksa, noter onaylı ya da e-imzalı vekâletname mutlaka eklenmelidir.

4. Başvuru Usulü ve Gerekli Belgeler

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru, şahsen, posta yoluyla ya da https://www.sigortatahkim.org adresi üzerinden e-Devlet entegrasyonu ile çevrim içi olarak yapılabilir.

Gerekli Belgeler:

• Tahkim başvuru formu,

• Sigorta şirketine yapılan ön başvuru ve yanıtı,

• Trafik kazası tespit tutanağı,

• Araç ruhsatı ve trafik poliçesi fotokopisi,

• Ekspertiz/değer kaybı raporu,

• Varsa servis faturaları ve fotoğraflar,

• Vekâletname (avukat aracılığıyla başvuru yapılacaksa).

5. Tahkim Ücretleri ve Sınırları

Kanun m.30/17:
“Uyuşmazlık tutarı 15.000 Türk Lirası’nın altında ise hakem kararı kesindir. Bu tutarın üzerindeki kararlar için 10 gün içinde itiraz edilebilir.”

Tahkim kararları, ilam niteliğindedir ve doğrudan İcra ve İflas Kanunu m.38 anlamında icraya konulabilir.

6. Yargılama Süreci ve Hakem İncelemesi

• Tahkim Komisyonu başvuruyu aldıktan sonra, evrakları tamamlanan dosya en geç 5 iş günü içinde hakeme atanır.

• Tek hakem veya üç hakemli heyet tarafından dosya üzerinden inceleme yapılır.

• Ortalama karar süresi 4-6 ay arasında değişir.

• Hakemler, kararlarında bilirkişi görüşüne başvurabilir ve sigorta hukuku, trafik hukuku ve ekspertiz alanlarında uzman incelemesi talep edebilir.

7. Karara İtiraz ve Temyiz

• 15.000 TL üzeri uyuşmazlıklarda taraflar, tahkim kararına karşı 10 gün içinde İtiraz Hakem Heyeti’ne itiraz edebilir.

• İtiraz kararı kesindir.

• Yargıtay yolu kapalıdır. Ancak itiraz süreci işlemeden doğrudan idari yargıya ya da genel mahkemelere başvurulamaz.

8. Sigorta Tahkim Komisyonu’nun Avantajları

• Hızlı çözüm: Ortalama 6 ayda sonuç alınır.

• Düşük maliyet: Harçlar minimaldir.

• İcraya konulabilirlik: Kararlar doğrudan ilam niteliğindedir.

• Yargılama gideri riski düşüktür.

9. Avukatın Rolü ve Stratejik Notlar

• Uyuşmazlık konusu teknik yönler (örneğin aracın değer kaybı oranı) içerdiğinden, başvuru dilekçesinin teknik ve hukuki gerekçelerle desteklenmesi gerekir.

• Tahkim sürecinde duruşma yapılmadığından, avukatın dilekçe sunumu çok daha kritiktir.

• Emsal Yargıtay kararları ve bilirkişi raporları, başvurunun ikna gücünü artırır.

 III. Arabuluculuk & Dava Süreci ile Hak Arama

(6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6100 sayılı HMK ve 6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu çerçevesinde)

1. Zorunlu Arabuluculuk Şartı (6325 s. Kanun m.18/A)

Değer kaybı tazminatı talepleri, sigorta sözleşmesine dayalı alacak niteliğinde olduğu için, ticari dava kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu m.18/A gereği, dava açmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunludur.

Arabuluculuk Kanunu m.18/A – 2. fıkra:
“Dava şartı olarak arabuluculuk, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan ticari davalarda dava şartıdır.”

Eğer arabuluculuk başvurusu yapılmadan doğrudan dava açılırsa, mahkeme tarafından dava usulden reddedilir. Bu sebeple süreç şu şekilde ilerlemelidir:

2. Arabuluculuk Başvuru Süreci

Yetkili yer:
Uyuşmazlık konusu sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu yer veya zarar gören kişinin yerleşim yeri adliyelerindeki arabuluculuk bürosudur.

Başvuru sahibi:
Zarar gören kişi, sigorta ettiren ya da varsa vekili olan avukattır.

Arabulucu görevlendirmesi:
Arabuluculuk bürosu, 3 gün içinde bir arabulucu atar.
Süreç en fazla 4 hafta içinde sonuçlanmalıdır (gerekirse 2 hafta daha uzatılabilir – m.18/A/5).

Tarafların tutumu:
Sigorta şirketi görüşmeye katılmazsa, arabulucu bu durumu tutanağa yazar. Katılmayan taraf, ileride yargılama giderlerini ödemekle yükümlü kılınabilir (m.18/A/11).

Uygulama Notu:
Sigorta şirketlerinin çoğu bu görüşmelere katılmaz veya düşük teklif sunar. Bu tutanak dava şartını yerine getirme amacıyla kullanılır.

3. Arabuluculuk Anlaşmazlık Tutanağı ve Dava Açılması

Arabuluculuk son tutanağı ile birlikte, Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde değer kaybı alacağına ilişkin tazminat davası açılabilir.

Türk Ticaret Kanunu m.4:
“Her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davaları ticari dava sayılır.”

Bu bağlamda, sigorta sözleşmesinden kaynaklanan zarar tazmin talepleri mutlak ticari dava niteliğindedir ve Asliye Ticaret Mahkemeleri görevlidir.

4. Dava Süreci – Dilekçeler ve Deliller

Dava Dilekçesinde Gösterilmesi Gereken Belgeler:

• Kaza tespit tutanağı,

• Ruhsat fotokopisi,

• Trafik poliçesi,

• Araç onarım faturaları,

• Değer kaybı ekspertiz raporu,

• Araç fotoğrafları,

• Arabuluculuk son tutanağı,

• Bilirkişi incelemesi talebi.

HMK m.119 ve m.194 gereği, deliller ilk dilekçeyle açıkça belirtilmeli, aksi takdirde ileri sürülme imkânı sınırlanır.

5. Yargılama Aşamaları

5.1. Ön İnceleme Duruşması:

• Arabuluculuk tutanağı kontrol edilir.

• Tarafların iddia ve savunmaları belirlenir.

• Uyuşmazlık konuları tespit edilir.

5.2. Tahkikat Aşaması:

• Mahkeme genellikle bilirkişi incelemesi yaptırır.

• Bilirkişi, aracın marka-model yılı, kilometresi, hasar geçmişi gibi parametreleri değerlendirerek değer kaybı oranını hesaplar.

• Tarafların bilirkişi raporuna itiraz hakkı vardır.

5.3. Sözlü Yargılama ve Hüküm:

• Bilirkişi raporu esas alınarak mahkeme hüküm kurar.

• Haksız çıkan taraf aleyhine vekalet ücreti + yargılama gideri yüklenir.

• Karar tebliğinden itibaren 2 hafta içinde istinaf kanun yoluna başvurulabilir.

6. Dava Süresince Stratejik Notlar

• Ekspertiz raporu zayıfsa, bilirkişi lehine sonuç vermez; davanın reddine neden olabilir.

• Dava süresi uygulamada 8 ay – 18 ay arasında değişmektedir.

• Dava sonucunda sigorta şirketine icra takibi yapılması mümkündür.

• Dava yoluyla talep edilebilecek değer kaybı faiz ve yargılama giderleriyle birlikte tahsil edilebilir.

7. Avukatın Sürece Etkisi

• Avukat, değer kaybı ispatına yönelik teknik ve hukuki argümanları bir arada sunarak süreci hızlandırır.

• Dava dilekçesinde doğru Yargıtay kararlarına, TÜMOB ve SEDEF rapor kriterlerine atıf yapılması, hakimin kararını şekillendirebilir.

• Ayrıca sigorta şirketinin savunma taktiklerine karşı tecrübeli hukuki argümanlarla karşılık verilmesi sonuç üzerinde etkili olur.

IV. Hangi Yol, Hangi Durumda Daha Pratiktir?

V. Avukat Katkısı ve Stratejik Notlar

• Ekspertiz raporu seçimi çok önemlidir. Teknik olarak eksik veya subjektif rapor, başvuru sürecini sekteye uğratır.

• Sigorta tahkiminde dosya üzerinden karar verildiği için, yazılı başvuru dilekçesi çok stratejik hazırlanmalıdır.

• Arabuluculukta ikna edici argüman ve karşı tarafa yük getirecek hukuki deliller (örneğin, emsal Yargıtay kararları) sunulması müzakere gücünü artırır.

• Dava sürecinde ise bilirkişi ücretleri ve yargılama giderleri yüksek olabileceğinden, dava öncesi tahkim denenmesi önerilir.